شمار زیادی از کودکان در دوره ای از مراحل رشد و نمو خود حرکات تکراری مثل ناخن جویدن از خود بروز می دهند که از آنها به عنوان حرکات کلیشه ای[۱] یا عادتی[۲] یاد می شود. خوشبختانه بسیاری از این حرکات عادتی، عادات خوش خیمی هستند که به عنوان جزء طبیعی از مراحل تکامل کودک در نظر گرفته می شوند و زمانی جنبه اختلال پیدا می کنند که باعث ایجاد مشکلاتی در حرکات فیزیکی و رفتار اجتماعی کودک شوند (بوریس و دالتون[۳]، ۲۰۰۴).
حرکات عادتی ابتدا در اوایل قرن بیستم و توسط امیل کراپلین به عنوان یکی از علائم مهم تشخیص دمانس پره کوکس معرفی شد. با پیدایش سیستم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM، تعاریف مربوط به حرکات عادتی دچار اصلاحاتی شدند. ویرایش سوم DSM تعاریف گسترده ای برای حرکات عادتی را در بر گرفته بود، لیکن حرکاتی را توصیف می کرد که اختیاری و بدون اسپاسم بودند. هر چند حرکات عادتی انواع متعدد ی دارند، لیکن شایع ترین آنها عبارتند از ناخن جو یدن، دندان قروچه، کش یدن موی سر.
اختلال عادتی عبارت است از واکنش های مرضی زودگذر کودکان است به بعضی از موقعیت هایی که با آن مواجهند یا به تعارضات هیجانی درونی که با ان درگیر هستند. اختلالات عادتی از طریق فعالیت های تکراری ساده، از قبیل جویدن ناخن، مکیدن شست، شب ادراری، مشکلات غذا خوردن، اختلالات سخن گفتن، اختلالات حرکتی، اختلالات خواب مشخص می شوند.
سه نوع رفتار عادتی(habit behaviors)
۱) عادت های عصبی(nervous habits ):مثال:جویدن ناخن،دست کشیدن روی موها،ریش….
۲) تیک های عضلانی(muscle tics):مثال:حرکت سریع سر ،شانه،چشم…..
۳) لکنت زبان
عادت های عصبی(nervous habits ):
ناخن جویدن ،یک نوع معمولی عادت عصبی است . دیگر مثال های عادت های عصبی عبارتند از : پیچاندن موها،زدن مداد روی میز،جویدن سر خودکار یا مداد ،مکیدن شست،صدای جرینگ جرینگ در آوردن پول ها …
عادت های عصبی ،نوعاٌهیچ کنش اجتماعی برای فرد ایجاد نمی کنند . برای مثال،این عادت های عصبی را دیگران نمی توانند در زندگی فرد تقویت کنند . بعلاوه باور بر این است که این عادت های عصبی برای کاهش تنش عصبی تجربه شده به وسیله فرد به کار می روند.
بیشتر عادت های عصبی هیچ مشکلی برای فرد به وجود نمی آورند.مگر اینکه فراوانی یا شدت رفتار افزایش یابد. مثال: اگر چه دست کشیدن و پیچاندن موها ،مشکل آفرین نیست ولی اگر منجر به کندن آنها شود مشکل آفرین است.
مثال: بعضی موقع ها جویدن سر خودکار و باز کردن گره کاغذ هیچ مشکلی را ایجاد نمی کند اما جویدن سر خودکار در سراسر روز و یا باز کردن صدها گره کاغذ در یک روز ،به علت فراوانی زیاد رفتارمشکل زا است.
۲ –تیک های عضلانی(muscle tics):
تیک های عضلانی ، حرکت های تکرارشونده و سریع گروهی ماهیچه خاص در بدن است . این ماهیچه ها معمولاٌ شامل ماهیچه های گردن یا صورت است اما ممکن است شامل ماهیچه های شانه ها ، بازو ها ،پاها و بالا تنه ها هم باشند
عقیده بر این است که تیک های عضلانی با تنش های ماهیچه ای افزایش یافته، مرتبط اند.گاهی اوقات پیشرفت تیک ،مربوط به حادثه یا تصادفی است که باعث افزایش تنش در یک گروه ماهیچه ای خاص می شود . اما هنگامی که صدمه یا حادثه اصلی برطرف شد ،حرکات تیک ادامه می یابد.
– علاوه بر تیک های عضلانی برخی از تیک های صوتی از خود بروز می دهند (vocal tics) مثل صاف کردن گلو، بدون دلیل و سرفه کردن هنگامی که شخص بیمار نیست .
اختلال تورت[۴] :
اختلال تورت ، نوعی اختلال تیک شامل تیک های حرکتی و صوتی متعدد است . وقتی که در کودک ۲ یا چند تیک (شامل حداکثر یک تیک صوتی) حداقل برای یک سال اتفاق بیفتد او دارای اختلال تورت تشخیص داده می شود .
۳ -لکنت زبان:
بعضی مواقع ،در کودکان و بزرگسالان ، لکنت زمان با درجات متفاوتی از شدت با قی می ماند .
عقیده بر این است که لکنت زبان با تنش افزایش یافته در ماهیچه ،به ویژه در ماهیچه های گلو که گفتار را تولید می کند مرتبط است. افراد اغلب زمانی در صدد لکنت زبان خود بر می آیند که دیگران به لکنت زبان آنها توجه می کنند
[۱] . stereotypic
[۲] . habit
[۳] . Boris, Dalton
[۴] . Tourette disorder
منبع:کانون مشاوران ایران
بدون کامنت