اسباب بازی مخصوص سنین مختلف
اسباب بازی می تواند در بازی کودک نقش حایز اهمیتی را ایفا کند ، و در نوع بازی و طرز بازی کردن کودکان تأثیر بگذارد . تعداد اسباب بازی یکی از عوامل مؤثر در بازی است . هنگامی که کودکان تعداد کمتری اسباب بازی را در اطراف خود دارند ، بیشتر با یکدیگر بازی می کنند ، اما شیطنت های آن ها افزایش می یابد . متعدد بودن اسباب بازی به صورت محرک عمل می کند و کودکان را به اکتشاف و بازی های ساختمانی و تخیلی تشویق می کند . نوع اسباب بازی نیز بر بازی تأثیر می گذارد . به عنوان مثال : بعضی از اسباب بازی ها باعث می شود که کودک در هنگام بازی با آن ها صحبت کند . اسباب بازی هایی مانند ؛ عروسک ، خانه ، مزرعه ، حیوانات ، ماشین و … کودکان را به بازی های تخیلی سوق می دهد . اسباب بازی هایی مانند سرسره ، نردبان ، دوچرخه ، کودکان را به بازی هایی تشویق می کند که معمولا باعث تمرین عضلات بزرگ می شود . اسباب بازی هایی که شکل کامل شده ای را ندارند و کودک می تواتد به دل خواه خود آن ها را شکل بدهد یا تغییراتی در آن ایجاد کند و یا چیزی با آن بسازد بیشتر مورد علاقه ی کودکان قرار می گیرد و باعث خلاقیت آن ها می شود . اسباب بازی ها می توانند حتی به صورت یک عامل خارجی که طبق آن کودک اعمال خود را نظم می دهد ، مؤثر واقع شوند . به عنوان مثال : هنگامی که کودک با طناب بازی می کند ، خود را وادار به انجام حرکات خاصی می کند که با ویژگی های طناب مطابقت دارد ، یعنی سعی می کند تا با ویژگی های آن سازگار شود . این سازگاری پیش درآمد سازگاری های دیگری است که کودک به مرور زمان به آن دست خواهد یافت .
برای مطالعه بیشتر:
پنج روش برای مدیریت وسایل و اسباب بازیهای کودک شما
عروسک یکی از اسباب بازی های مورد علاقه ی کودکان است . بسیاری از پژوهشگران بر این باورند ، عروسک های پارچه ای که شکل حیوانات را دارند به کودک آرامش می بخشند . این فرضیه اگرچه هنوز اثبات نشده است ، اما دیده می شود که کودکان در غیاب مادر به در دست گرفتن این نوع عروسک ها و یا هر شئ آشنایی گرایش دارند . عروسک بیشتر در بازی های تخیلی مورد استفاده ی کودک قرار می گیرد و جایگزین یک کودک ، بزرگسال و یا حتی کودکی بزرگتر می شود . بعضی از کودکان با عروسک بازی نمی کنند و در بعضی از پسران دیده می شود که به بازی با عروسک می پردازند . کودکان در سنین چهار تا دوازده سالگی ، با عروسک بازی می کنند . اسباب بازی ها ، این امکان را برای کودک فراهم می نماید تا کودک به اکتشاف بپردازد . مهارت های حرکتی و ادراکی را به دست بیاورد ، دنیای تخیلی خود را به تقلید از دنیای بزرگسالان بسازد و به این ترتیب با زندگی ، کار و روابط بزرگسالان آشنا شود . با رشد کودک و مهارت های او نوع اسباب بازی های مورد نیاز او نیز تغییر می کند .
انتخاب اسباب بازی لازم است که با توجه به نکات زیر انجام می گیرد : ایمنی اسباب بازی را نباید از نظر دور داشت . اسباب بازی هایی که به دلیل شکستنی بودن یا داشتن ناصافی هایی باعث مجروح شدن دست کودک شوند ، همچنین اسباب بازی هایی که قطعات کوچک داشته باشند ، یا قسمت هایی از آن کنده شود و ممکن است کودک آن ها را به دهان بگذارد و ببلعد ، برای کودکان خطرناک است . همچنین اسباب بازی باید با فرهنگ و ارزش های جامعه هماهنگی داشته باشد . تناسب اسباب بازی با سن کودک نیز نکته ی دیگری است که باید در انتخاب اسباب بازی رعایت شود . کودک در هر مرحله ای از رشد ، به بازی های خاصی می پردازد و به وسایلی برای پرداختن به این بازی ها احتیاج دارد . با این وجود ، اسباب بازی هایی هستند که برای سنین مختلف ، می توانند مناسب باشند .
از بدو تولد تا پایان یک سالگی
پس از تولد ، پیش از هرگونه تحرکی ، قوه ی بینایی و برخی از مهارت های نوزاد تنظیم می شود . پس او نیاز به اسباب بازی دارد که این دو وجه را تقویت کند . نوزاد در هنگام تولد دیدی کامل ندارد و به تدریج قوه ی بینایی اش تکمیل می شود . به همین دلیل برای شروع باید اشکال و اشیاء گوناگون را به او نشان دهید تا توجه او به سمت آن ها جلب شود . به عنوان مثال : اشکال سیاه و سفید و یا اشیایی که دارای خطوطی با رنگ های متفاوت می باشند ، باعث می شوند که کودک وجه تمایز میان آن ها را دریابد یکی دیگر از اشیایی که برای نوزاد یک تا سه ماهه توصیه می شود ، آینه های نشکن و ایمنی است که به نرده های تخت یا دیواره گهواره کودک نصب می شود . همچنین جغجغه ؛ که کودک در این سن تمایل دارد آن را محکم در دست بگیرد و تکان بدهد . در سنین چهار تا هفت ماهگی ؛ قوه ی بینایی نوزاد کامل تر می شود و حرکات بدنی او پیشرفت بیشتری می کند . اگر توپی را به سوی او قل دهید ، خط سیر توپ را با چشمانش دنبال می کند . او مدت های زیادی را محو تماشای خود در آینه می شود . در این سن نوزادان تمایل زیادی به لمس اجسام نرم و اسباب بازی های پارچه ای و صدا دار دارند . بنابراین استفاده از کتاب های پارچه ای و عروسک های نرم و صدا دار را توصیه می کنیم . در سنین هشت تا دوازده ماهگی ؛ می توان از اسباب بازی هایی که اندازه ی بزرگتری را دارند استفاده کرد ؛ البته اسباب بازی هایی که کودک با فشار دگمه های آن می توند صداهای گوناگونی بشنود ،(busy boxes) برای این گروه سنی بسیار سرگرم کننده می باشد. همچنین اسباب بازی هایی که با فشار دادن ، باز و بسته کردن و ایجاد صدا ، کودک را مشغول می کنند نیز برای آن ها مناسب می باشد . زیرا کودک با کمک این اسباب بازی ها عوامل و دلایل را می آموزد . در ضمن عروسک های بزرگ نیز برای کودک جالب هستند .
وسایل آشپز خانه ، تلفن ، اسباب بازی و عروسک هایی با لباس های متفاوت خلاقیت کودکان را افزایش می دهند .
در این سنین ؛ کودک به کشیدن و هل دادن اشیاء تمایل دارد . هنگامی که کودک یاد می گیرد جسمی را از جایی خارج و یا به آن داخل کند ، استفاده از سطل یا جعبه برای پر و خالی کردن اسباب بازی ها ، مدت ها او را سرگرم کرده ، مهارت های او را افزایش می دهد .
یک تا سه ساگی
کودکان نو پا می توانند از اسباب بازی های پیچیده تری استفاده کنند ، زیرا به سهولت و با مهارت اشیاء را در دست می گیرند و آن ها را به کار می گیرند . آن ها عاشق استفاده از وسایل خانه سازی هستند و تنوع این گونه اسباب بازی ها از لحاظ شکل ، رنگ و سایز ، برایشان بسیار جذاب است . از اسباب بازی های مفید دیگر برای این سنین ؛ می توان به انواع دیگر وسایل ساخت و ساز ، پازل های ساده ، ماشین ، کامیون و مداد شعمی های ضخیم برای رنگ آمیزی اشاره کرد . در این سنین قوای ذهنی و قدرت خلاقیت کودک رشد می کند ؛ بنابراین اسباب بازی هایی که خلاقیت او را تقویت می کنند ، بسیار شایان توجه هستند ؛ وسایل آشپزی ، تلفن اسباب بازی و عروسک هایی با لباس های مختلف ، ایده آل ترین انتخاب ها برای اسباب بازی های این سنین هستند .
سه تا پنج سالگی
در این سنین کودک قادر است به توپ ضربه وارد کند و توپ را بگیرد . به همین دلیل تهیه توپ در سایز های مختلف در این سنین توصیه می شود . کودک در حدود سن سه تا پنج سالگی می تواند به راحتی یک شئ را به عنوان الگو قرار داده و آن را ترسیم کند . پس وسایل نقاشی را در اختیار او بگذارید . به نخ کشیدن مهره های چوبی یا پلاستیکی به ایجاد هماهنگی بین چشم ها و دست ها بسیار کمک می کند . در این سن دوست شدن با کودکان دیگر بسیار مهم است . ارتباط با دیگر کودکان ؛ قانون سهیم شدن و شراکت را به کودک آموزش می دهد . زیرا در این سنین کودکان تمایل دارند که نقش مادر ، پدر و یا دیگر بزرگسالان را بازی کنند . عروسک ها نیز هم بازی های خوبی برای کودک شما در این سنین هستند .
بازی های مخصوص کودکان ، یک تا دو سالگی
کودک در این سن به مراقبت بیشتری نیازمند است و از کشف محیط پیرامون خود خسته نمی شود . بعضی از اسباب بازی ها اعصاب او را تحریک می کنند ، که باید در خرید آن ها دقت لازم را داشت .
جعبه اسباب بازی برای کودکان یک تا دو سالگی
- مراکز تفریحی کوچک با سرسره ، تونل و تاب و…
- اسباب بازی های متحرک ، برای هنگامی که کودک می ایستد یا بر روی آن مینشیند و با پاهایش آن را تکان می دهد .
- توپ ، برای فراگیری پرتاب و گرفتن آن .
- اسباب بازی های کشیدنی به وسیله ی بند یا طناب ( برانگیختن حس کار با دست و برقراری ارتباط میان چشم و دست کودک ، کودک کنجکاو است و هر آنچه را که در اطرافش می بیند ، با دست لمس می کند و می خواهد به آن پی ببرد . اجسام را از هر نظر بررسی می کند ، و آن ها را به طور مکرر روی هم قرار می دهد و می چیند . ) .
- اسباب بازی هایی که داخل هم دیگر قرار می گیرند ، به عنوان مثال ؛ برج حلقه ها ، توپ پلاستیکی بادی ، توپ های کوچک ، میخ های بازی که با چکش کوچکی فرو می روند ، پیانو با دکمه های بزرگ ، زیلوفون و … .
- ماشین و اتوبوس کوچک ، همراه با آدمک هایی که در داخل آن قرار میگیرند . این اسباب بازی ها برای هماهنگی و ایجاد ارتباط میان چشم و دست مناسب است ؛ البته باید مطمئن بود که آدمک ها به اندازه کافی بزرگ هستند ، تا بتوان آن ها را در داخل ماشین قرار داد .
- قطعات بزرگ قابل چیدن ، مربیان باید ابتدا کودک را با آن آشنا سازند ، تا بتواند در آینده به تنهایی با آن ها بازی کند . این بازی ها کودک را به اندازه ، رنگ ، شکل ، کار با دست و شناخت احجام آشنا می سازد و تمام این بازی های آموزشی، مقدماتی برای فضا ها و محیط های پیچیده تر می باشند .
- ماژیک پهن ، قابل شستشو با آب برای خط خطی کردن .
- کتاب های داستانی ، ساده همراه با نقاشی های بزرگ .
- بازی هایی برای برانگیختن حس هوشیاری .
- گذاشتن اجسام در داخل یکدیگر ، این اسباب بازی را با اشکال مختلف بزرگ ، کوچک ، بلند انتخاب کنند . برای دادن نشانه ی چشمی ، باید در ابتدا کودک شکل را با دست بشناسد ؛ سپس باز کند و آن ها را در داخل هم قرار دهد . شاید به ظاهر آسان و ساده باشد ؛ اما باید نسبت به دقت کودکان و همچنین توانایی آن ها در هنگام قرار دادن اشیاء در مکان مناسب توجه داشت .
بازی های کودکان دو تا سه ساله
الف) بازی های تقلیدی
این بازی برای فعالیت های ساده مانند : غذا دادن به عروسک و شانه کردن موهای او می باشد . عروسک پارچه ای همراه با ابزاری مانند : پستانک ، شانه و پتوی کوچک ، برای کودکان جذاب خواهد بود .
ب) کشف کردن محیط اطراف
کودک – دو ساله – علاقه مند است راه برود ، گاهی بدود و یا گردش کند . او کارهایش را برای لذت بردن تکرار می نماید و رفتار اطرافیانش را با دقت تقلید می کند .
جعبه اسباب بازی برای کودکان دو تا سه سالگی
الف) اسباب بازی های متحرک
- تاب : عاملی برای حفظ تعادل
- جعبه ماسه : این جعبه ابزار از یک آب پاش ، بیلچه ، االک ، سطل تشکیل شده است .
- کالسکه : یک کالسکه برای جا به جایی عروسک .
- مجوعه ای از صندلی های کوچک با یک میز : برای راحت بودن در هنگام بازی .
ب) بازی های شبیه سازی
این بازی ها ، برای یادگیری گفتار به کودک مؤثر است . بازی هایی مانند : گاراژ ، مزرعه ، خانه ، فرودگاه با افراد یا ماشین های مربوطه ، برای کودک آموزنده است . قطعات برای بازی کردن باید به اندازه کافی بزرگ باشند تا کودک با تقلید موقعیت ها ، در ارتباط با اشیاء و افراد سرگرم شود .
ج) بازی هایی همراه با کار دست
این بازی ها برای شناخت کاربرد انگشتان دست مفید است و عبارتند از :
- نقاشی با انگشت
- بریدن با قیچی های نوک گرد و راحت ( اما زیر نظر یک بزرگسال )
- خمیر برای مدل سازی
- بستن پیچ و باز کردن آن
- قطعات چوبی قابل نصب
د) بازی هایی برای برانگیختن هوشیاری کودک
کودک به بازی های جدید علاقه مند است . با انتخاب بازی « لوتو » کودک عکس های اشیاء و تصاویر واضح را می شناسد .
پازل با تکه های محدود و کم برای کودک با این گروه سنی مناسب است . با مشاهده به قطعات ، نحوه ی قرار دادن درست آن ها را می آموزد ، و این بازی برای آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن مناسب است .
منبع:
بازی و تاثیر آن در رشد کودک، نوشته لیلی انگجی و عزیزه عسگری
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.