علل شب ادراری در کودکان

علل شب ادراری در کودکان

به طور کلی شب ادراری اولیه نشان دهنده ی رشد ناکافی سیستم عصبی می باشد. در واقع در این حالت کودک در طول خواب احساس نمی کند که مثانه اش پر است و بنابراین بیدار نمی شود تا برای تخلیه ادرار به دستشویی برود. در واقع شب ادراری اولیه بر اثر اختلاف بین ظرفیت مثانه و مقدار ادرار تولیدی و کودک بیدار نمی شود تا برای تخلیه ادرار به دستشویی برود. فاکتورهای مرتبط با شب ادراری عبارتند از ادرار زیاد در مثانه، بی ثباتی در ماهیچه های مثانه و الگوهای خواب غیر طبیعی.

گروه کوچکی از کودکان با شب ادراری در اثر پر شدن مثانه کمتر تحریک می شوند و یا اصلا تحریک نمی شوند و انقباضات مهار نشده مثانه پیش از دفع ادرار بروز می دهند (شب ادراری وابسته به دترسور).

در واقع یکی از این عوامل یا ترکیب انها می تواند منجر به شب ادراری اولیه شود:

  • کودک نمی تواند ادرار را برای کل شب نگه دارد
  • کودک با پر شدن مثانه اش بیدار نمی شود.
  • کودک در ساعات شب مقدار زیادی ادرار تولید می کند.
  • عادات توالت رفتن کودک در طول روز ضعیف است. کودک به طور معمول توجهی به تخلیه ادرار ندارد و تا انجا که ممکن است ادرار کردن را به تاخیر می اندازد. والدین معمولا با یک سری حرکات موزون کودکانه آشنایی دارند؛ متقاطع کردن پاها، پیچ و تاب خوردن، پیچ دادن صورت، چمباتمه زدن، و نگه داشتن کشاله ران، از جمله حرکاتی هستند که نشان می دهند کودک در حال نگه داشتن ادرار و جلوگیری از خروج ان است.

عوامل مختلف طبی و یا پزشکی ممکن است با شب ادراری ثانویه در ارتباط باشند. استرس های روانی اساسی می توانند منجر به شب ادراری در هنگامی که استرس وجود دارد شوند. در یک مطالعه ۱۱ درصد دخترانی که تجربه سواستفاده جنسی داشتند دچار شب ادراری بودند. تاثیرات ژنتیکی روی شب ادراری ناهمگون و پیچیده است. سابقه شب ادراری در والدین احتمال بروز ان را در کودکان افزایش می دهد. اگر یک یا هر دوی والدین سابقه شب ادراری در کودکی داشته باشند احتمال بروز ان در فرزندان به ترتیب ۴۴ و ۷۷ درصد خواهد بود، در مقابل احتمال بروز شب ادراری در فرزندان والدین بدون سابقه شب ادراری ۱۵ درصد می باشد.

اگر یکی از دوقلوها شب ادراری داشته باشد دیگری نیز احتمالا بروز خواهد داد. در برخی خانواده ها، یک حالت انتقال از اتوزومال غالب با درصد بالا  وجود دارد و هم چنین زن های بشیاری در این مورد مکان یابی شده اند. شب ادراری ثانویه می تواند نشان دهنده یک مشکل طبی یا هیجانی در کودک باشد. کودک با شب ادراری ثانویه با احتمال بیشتری دارای علائم دیگر است مثلا ادرار بی اختیاری در طول روز. دیگر علائم و اختلات که ممکن است با شب ادراری همراه باشند و یا علت ان باشند عبارتند از عفونت دستگاه ادرای، دیابت، مشکلات ساختاری، مشکلات زیستی-عصبی و مشکلات هیجانی.

عفونت دستگاه ادراری:

عفونت سیستم ادراری شایعترین بیماری سیستم تناسلی-ادراری کودکان است که ممکن است مجاری ادراری ومثانه (سیستم ادراری  تحتانی) میزنای، لگنچه، کالیس ها و پارانشیم کلیه (سیستم ادراری فوقانی) را گرفتار کند. عفونت سیستم ادراری ممکن است دارای علامت بالینی باشد یا نباشد. در ماه اول عمر در پسران به علت عدم ختنه بودن شایع‌تر بوده ولی از ماه دوم تا دوران بزرگسالی در دختران شایعتر است. در کودکانی که ناهنجاری های ساختمانی در سیستم ادراری خود ندارند، اوج شیوع عفونت های سیستم ادراری بین۲-۶ سالگی است. به جز دوران نوزادی، شیوع عفونت های ادراری در جنس مؤنث ۱۱-۳۱ برابر بیشتر از جنس مذکر است.

دیابت:

افراد با دیابت نوع یک میزان زیادی شکر (گلوکز) در خون خود دارند. به دلیل حجم بالای گلوکز، بدن میزان ادرار خروجی را افزایش می دهد. ادرار کردن مکرر یکی از نشانه های دیابت می باشد. سه چهارم تمام موارد دیابت نوع ۱ در افراد زیر ۱۸ سال تشخیص داده میشوند. کودکان دیابتی از بسیاری جهات با بزرگسالان دیابتی تفاوت دارند که از آن جمله عبارتند از حساسیت به انسولین در ارتباط با بلوغ، رشد جسمی، توانایی مراقبت از خود، و آسیب پذیری نورولوژیک منحصر به فرد به هیپوگلیسمی.

اختلال ساختاری:

یک اختلال در اعضای بدن، ماهیچه ها یا اعصاب دخیل در ادرار کردن می تواند منجر به تکرر ادرار یا دیگر مشکلات ادرار که در شب ادراری نمود می یابد باشد. نقش قطعی اختلال مثانه در ایجاد شب ادراری اولیه به طور دقیق مشخص نمی باشد .در بعضی مطالعات کاهش ظرفیت مثانه در کودکان شب ادرار در مقایسه با افراد سالم دیده شده، در حالی که در بعضی دیگر از مطالعات حجم مثانه در بیماران دارای شب ادراری طبیعی بوده است. دیده شده که در کودکان دارای شب ادراری شدید که به درمان دسموپرسین جواب نمی دهند، یک کاهش در ظرفیت عملی مثانه در مقایسه با کودکان هم سن سالم دارند. به علاوه نشان داده شده که انواع اختلال مثانه شامل : اختلال در ادرار کردن، عدم ثبات عضله مثانه ،در بچه های شب ادرار چندان شایع نمی باشد.

مشکلات زیستی-عصبی

اختلالات و یا اسیب و بیماری در سیستم عصبی می تواند توازن سیستم عصبی که ادرار را کنترل می کند بر هم زند.

مشکلات هیجانی

یک رویداد استرس زا در زندگی خانوادگی، مانند خانه ای که والدین مدام در اختلاف هستند، ممکن است منجربه شب ادراری در کودک شود. تغییرات اساسی، مثل تغییر دادن خانه، به دنیا امدن فرزند جدید، و یا شروع مدرسه همگی استرس هایی هستند که می توانند منجر به شب ادراری شوند. کودکانی که مورد سواستفاده جنسی یا روانی قرار گرفته اند نیز ممکن است شب ادراری را بروز دهند.

آلفرد آدلر عقیده دارد که ناتوانی ادرار یک حقارت ذاتی است به علاوه همه ی اعضای بدن انسان به یک اندازه توانایی ندارند. و هر کس ممکن است در یکی از اعضای بدن خود دارای ضعف سرشتی باشد مثلا مبتلا به عدم کنترل ادرار به دلیل حقارت عضوی دستگاه پیشاب است. به عقیده ادلر انسان ممکن است مبتلا به چند حقارت عضوی باشد.

در یک دیدگاه وسیع تر که شامل کلیت بیماری ها می شود جامعه شناسان متذکر شده اند که تاثیر بیماری جسمی بر شخص تحت تاثیر نیروهای اجتماعی است و بیماری پی امدهای اجتماعی دارد. طبق نظر پارسونز جامعه یک نقش بیمار به کسانی که به عنوان بیمار پذیرفته شده اند ارزانی می دارد. به عقیده پارسونز این نقش چهار جزء دارد:

  1. معاف شدن از مسئولیت های اجتماعی
  2. حق مراقبت و کمک برای دیگران
  3. انتظار اینکه شخص بیمار میل به بهبود یافتن دارد
  4. تعهد برای جستجو و همکاری با درمان مناسب

بنابراین با در نظر گرفتن این پیامدها و تاثیر جامعه در نظر گرفتن نقش خانواده بسیار مهم است.

الگوهای خواب

آپنه انسدادی خواب (حالتی که در ان فرد خر و پف های بلند و یا خفگی را بروز می دهد) می تواند با شب ادراری همراه باشد. مطالعات نشان داده شب ادراری در کودکانی که هنگام خواب خرناس بلند داشته اند ۴ برابر بیشتر بوده است. سلامت جسمانی کودکان به تنفسشان وابسته است. فعالیت طبیعی دستگاه تنفسی بوسیله چهار گروه از عضلات از جمله ماهیچه های گردن، عضلات بین دنده ای ماهیچه های شکمی و پرده دیافراگم کنترل می وشد. برخی از مشکلات تنفسی زمانی اتفاق می افتد که پیام های ارسالی از مغز قادر نیستند تا از طریق طناب نخاعی به این گروه از عضلات انتقال پیدا کنند.

بطور کلی شب ادرای در کودکان از اختلالات شایعی است که عوارض مهم فردی، خانوادگی و اجتماعی را به همراه دارد و مشخص گردیده است که عوامل مختلف جسمی، روانی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و تغذیه ای در مناطق و جوامع مختلف با بروز آن در ارتباط می باشند که علاوه بر لزوم آگاهی از شیوع این پدیده شناسایی شایع ترین و مهم ترین عوامل مرتبط با آن در هر منطقه اساسی ترین گام جهت هر گونه برنامه ریزی و مداخله جهت پیشگیری وکاهش آن محسوب می شود.

 

مطالب مرتبط:

شب ادراری در کودکان

 

منابع

اخوان کرباسی، صدیقه, گلستان مطهره, فلاح راضیه. شب ادراری کودکان در شش سالگی و عوامل مرتبط با آن. افق دانش : پاییز ۱۳۸۸ , دوره  ۱۵ , شماره  ۳ (پیاپی ۴۵) ; از صفحه ۶۳ تا صفحه ۶۹ .

دهقانی خدیجه, پورموحد زهرا, دهقانی حمیده, شکیبا مهرداد, توانگر حسین, یاسینی اردکانی سیدمجتبی, فلاح‌ زاده محمدحسین. عوامل مرتبط با شب ادراری کودکان ۱۲-۶ ساله. دانشور:   اسفند ۱۳۸۷ , دوره  ۱۶ , شماره  ۷۹ ; از صفحه ۳۳ تا صفحه ۳۸ .

محمدپور، علی. بصیری مقدم، مهدی. جانی، سمیه. حیدرپور، شهربانو. شب ادراری و عوامل مرتبط با آن در کودکان دبستانی. ۱۳۹۱. افق دانش؛ فصلنامه ی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گنابـاد (دوره ی ۱۸؛ شـماره ی۲؛).

 

von Gontard A, Schaumburg H, Hollmann E, Eiberg H, Rittig S. The genetics of enuresis: a review. J Urol. 2001;166(6):2438-2443.

Fritz G, Rockney R, Bernet W, et al. Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with enuresis. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2004;43(12):1540-1550.

 

7 پاسخ
  1. حمیده
    حمیده گفته:

    پسرم دو سالشه همه چی بلده بگه.ادرار و دستشویی هم میدونه چیه ولی هر چی بهش میگیم تو لگن و دستشویی جیش کنه نمیکنه راهنماییم کنید.

    پاسخ
  2. زاهد
    زاهد گفته:

    به نظر من باید جدولی روزانه تهیه کنید و بهش بگید هر بار که تو لگن دستشویی میکنه یه دونه از این استیکرا میگره و پایان هفته چیزی که مورد علاقش هست رو جایزه میگیره

    پاسخ
  3. امیدرضا
    امیدرضا گفته:

    با سلام
    کودک ۳ ساله و نه ماهه ای دارم که هر شب با وجود اینکه قبل از خواب دستشویی میره اما با هم تو رختخوابش خودش رو خیس میکنه میخواستم بدونم طبیعیه یا نه؟

    پاسخ
    • روان شناس کودک و نوجوان
      روان شناس کودک و نوجوان گفته:

      با سلام، بهتـرین سـن جهت مطرح نمودن تشخیص شب ادراری، ۵ سـالگی مـی باشـد. تشخیص شب ادراری زمـانی مطـرح مـی شـود کـه کـودک حداقل ۲ بار در هفته برای ۳ ماه متوالی لباس یا رختخواب خـود را خیس نماید و یا اینکه خیس کردن رختخواب بـه شـکل یـک نگرانی و ناراحتی ای که به لحاظ کلینیکـی بـا اهمیـت اسـت در حیطه ی زندگی طفل جلوه نماید. با این همه بهتر است جهت یک چک آپ به پزشک مراجعه نمایید و از سرزنش کودک خود جدا بپرهیزید.

      پاسخ
  4. زاهد
    زاهد گفته:

    تا قبل از ۵ سالگی مثانه کاملا تقویت نشده و مشکلی نیست ولی برای اینکه مطمئن بشید میتونید یه چکاپ ببریدش با توجه به سرد شدن هوا این رفتار بیشتر اتفاق میفته.مایعات قبل از خواب رو کم کنید و نیمه شب یکی دوبار بیدارش کنید و به دستشویی ببریدش تا مثانه اش تقویت بشه و بتونه خودش رو کنترل کنه در مجموع به نظر نمیرسه مشکلی باشه.

    پاسخ
  5. فرشان
    فرشان گفته:

    سلام من یه پسر دو سال و نیمه درام خیلی دوسش دارم ولی نمیدونم چطور باهاش برخورد کنم.وقتی خودش رو خیس میکنه به شدت عصبانی میشم کتکش میزنم ولی دوباره سعی میکنم دلش رو بدست بیارم البته نه همون وقت که لوس بشه ولی خودم داغون شدم.یا وقتایی که گوش نمیده ناراحتم ولی ناراحتی من بیشتر به خاطر اینکه که نمی تونم جلو خودم رو بگیرم و کتکش میزنم.چون در کل پسر خوبیه. در ضمن تازگیا پسر دومم هم به دنیا اومده فکر میکنم زیاد حسود نیست ولی بعضی وقتها شیطونی میکنه و اذیتش میکنه نمی دونم چطور باید خودمو کنترل کنم لطفا به من یاد بدید چطور باید رفتار درستی داشته باشم.

    پاسخ
    • روانشناس کودک
      روانشناس کودک گفته:

      با سلام. مسئله مهم در کنترل خود پایین اوردن توقعات است. به ععنوان مثال اینکه یک بچه دو سال و نیمه خود را خیس کند ان هم گاهی خیلی طبیعی است. بعلاوه اکثر کودکان در این سن اطاعت پذیر نستند و خودمحورند پس انتظار پیروی از دستورات رو نداشته باشین. حواستون باشه به دنیا اومدن کودک دوم خود برای فرزند شما اضطراب اوره، اگر درست برخورد نکنید اعتماد به نفس بچه خیلی خیلی پایین میاد. برای کنترل خشم حتما از روش های مدیریت خشم مثل تنفس عمیق و … استفاده کنید.

      پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *