کمک به کودکان برای مقابله با رویدادهای آسیب زا
کودکان و نوجوانان در برابر حوادث، بیماری های همه گیر، جنایات خشونت آمیز یا سایر بلایا آسیب پذیرتر هستند. اما با حمایت صحیح و درست والدین، آن ها سریع تر بهبود می یابند.
اثرات حوادث بر کودکان و نوجوانان
مواجه شدن با تصادف جدی، جنایت خشونت آمیز، حمله تروریستی، بیماری همه گیر جهانی یا بلایای طبیعی، مانند زلزله یا طوفان، برای کودکان بسیار استرس زاست. یک فاجعه، بحران، یا سایر رویدادهای نگران‌کننده باعث استرس آسیب‌زا می شود، احساس امنیت کودک شما را تضعیف کرده و درماندگی و آسیب‌پذیری در او ایجاد می کند (به‌ویژه اگر رویداد ناشی از یک عمل خشونت‌آمیز، مانند تیراندازی جمعی یا حمله تروریستی باشد).
حتی بچه‌ها یا نوجوانانی که مستقیماً تحت تأثیر یک فاجعه قرار نگرفته‌اند، وقتی به طور مکرر در معرض تصاویر وحشتناک این رویدادها در اخبار یا رسانه‌های اجتماعی قرار می‌گیرند، دچار آسیب می‌شوند.
چه کودک شما خود رویداد آزاردهنده را تجربه کرده باشد، چه شاهد آن بوده و استرس آسیب زا را تجربه کند، احتمالاً تحت تأثیر مجموعه ای از احساسات شدید، گیج کننده و ترسناک قرار می گیرد.
اگرچه علائم ناخوشایند به مرور زمان محو می شوند، اما به عنوان والدین اقدامات زیادی می توانید انجام دهید تا از کودک آسیب دیده حمایت و اطمینان حاصل کنید.
با استفاده از این نکات مقابله‌ای، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا علائم استرس آسیب‌زا را مدیریت کند، احساس امنیت خود را بازسازی و از رویداد آسیب‌زا عبور کند.
کمک به کودکان برای مقابله با رویدادهای آسیب زا
علائم و نشانه های استرس تروماتیک در کودکان و نوجوانان
استرس تروماتیک یک واکنش طبیعی به بلایای طبیعی یا انسانی یا سایر رویدادهای آزاردهنده است. کودکان در هر سنی تحت تأثیر این استرس قرار می گیرند و طیف گسترده ای از احساسات شدید و واکنش های فیزیکی یا رفتاری در آن ها ایجاد می شود. این مشکلات بر خلق و خو، اشتها، خواب و کیفیت کلی زندگی کودک شما تأثیر می گذارند.
علائم تروما در کودکان و نوجوانان
نوزادان زیر ۲ سال:
- بیشتر سر و صدا می کنند یا آرام کردن آن ها سخت تر است.
- الگوهای خواب یا خوردنشان تغییر می کند.
کودکان ۲ تا ۵ ساله:
- علائم ترس را نشان می دهند.
- بیشتر به والدین یا مراقب خود می چسبند.
- گریه می کنند، جیغ می زنند، یا ناله می کنند.
- بی هدف حرکت کرده یا بالا و پایین می پرند.
- به رفتارهای اولیه دوران کودکی، مانند مکیدن شست یا شب ادراری، بازگشت می کنند.
کودکان ۶ تا ۱۱ ساله:
- علاقه خود را به دوستان، خانواده یا فعالیت هایی که قبلاً از آن ها لذت می بردند، از دست می دهند.
- کابوس یا سایر مشکلات خواب را تجربه می کنند.
- بد خلق، آزاردهنده یا عصبانی می شوند.
- با مدرسه و تکالیف مبارزه میکنند.
- از مشکلات جسمانی مانند سردرد یا معده درد شکایت می کنند.
- دچار ترس های بی اساس می شوند.
- نسبت به اتفاقی که افتاده احساس افسردگی، بی حسی عاطفی یا گناه می کنند.
نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ ساله:
- رویدادها را به خاطر می آورند، از کابوس یا سایر مشکلات خواب رنج می برند.
- از یادآوری رویداد خودداری می کنند.
- به سوء مصرف الکل، مواد مخدر، یا محصولات نیکوتینی روی می آورند.
- اخلالگرانه، توهین آمیز یا تهاجمی رفتار می کنند.
- از بیماری های جسمی شکایت می کنند.
- احساس انزوا، گناه یا افسردگی می کنند.
- علاقه خود به سرگرمی ها را از دست می دهند.
- افکار خودکشی پیدا می کنند.
فرزندتان در هر سنی که باشد، مهم است پس از رویداد آسیب زا، اطمینان و حمایت بیشتتری ارائه دهید. با محبت و راهنمایی شما، افکار و احساسات ناراحت کننده استرس آسیب زا شروع به محو شدن می کند و زندگی کودک شما در روزها یا هفته های پس از بحران یا رویداد ناراحت کننده به حالت عادی بازمی‌گردد.
به کودک خود کمک کنید تا با فاجعه یا رویداد آسیب زا کنار بیاید
واکنش کودک شما به فاجعه یا رویداد آسیب زا تا حد زیادی تحت تأثیر واکنش شماست. کودکان در هر سنی (حتی نوجوانان استقلال طلب) در مواقع بحرانی برای آرامش و اطمینان به والدین خود نگاه می کنند. اگر رویداد آسیب زا را در کنار فرزند خود تجربه کرده اید، بسیار مهم است که خودتان برای مقابله با استرس آسیب زایتان قدم هایی بردارید. حتی نوزادان نیز اضطراب و استرس والدین خود را درک می کنند.
با مراقبت از سلامت عاطفی خود، تأثیر آرام بخشی بیشتری خواهید داشت و بهتر می توانید به فرزندتان کمک کنید. از آنجا که انگیزه تقلید در دوران کودکی قوی است، اگر کودک شما ببیند که شما برای مقابله با اثرات آسیب اقدام می کنید، احتمالاً از شما پیروی خواهد کرد.
شما همچنین می توانید:
به یاد داشته باشید که کودکان به روش های مختلف به تروما واکنش نشان می دهند و احساسات آن ها به صورت موجی می آیند و می روند. کودک شما ممکن است در مواقع خاصی بداخلاق و گوشه گیر باشد و در مواقع دیگر دچار غم و اندوه و ترس شود.
هیچ «درست» یا «نادرستی» برای احساسات پس از یک رویداد آسیب زا وجود ندارد، بنابراین سعی نکنید به فرزندتان دیکته کنید که باید چه فکر یا احساسی داشته باشد.
فرزندتان را تشویق کنید تا آشکارا احساسات خود را بیان کند. باید بداند که هر احساسی که دارد طبیعی است. حتی اگر کودک شما احساسات ناخوشایندی دارد، از بین خواهند رفت.
اگر فرزندتان مانند بسیاری از نوجوانان تمایلی به صحبت در مورد احساسات خود با والدین ندارد، او را تشویق کنید تا به بزرگسال مورد اعتماد دیگری مانند دوست خانوادگی، بستگان، معلم یا روحانی صحبت کند. صحبت کردن مهم است، حتی اگر با شما نباشد.
به او اجازه دهید تا برای آسیب ها غمگین شود. به فرزندتان زمان بدهید تا شفا یابد و برای فقدانی که در نتیجه فاجعه یا رویداد آسیب زا دیده است، سوگواری کند. سوگواری می تواند برای چیزهایی مانند از دست دادن یک دوست، خویشاوند، حیوان خانگی، خانه و غیره باشد.
کودک خود را از تکرار وسواس گونه رویداد آسیب زا منصرف کنید. تمرکز مداوم یا پخش مجدد ویدیوهای رویداد سیستم عصبی کودک شما را تحت تأثیر قرار می دهد. فعالیت‌هایی را تشویق کنید که ذهن کودکتان را درگیر می‌کند تا او فقط روی رویداد آسیب‌زا تمرکز نکند. برای فرزندتان کتاب بخوانید، با هم بازی کنید یا یک فیلم مفرح تماشا کنید.
کاهش استرس در خانواده
حتی کودکان خردسال نیز می توانند از تمرینات تنفسی ساده برای کاهش استرس و احساس آرامش بیشتر استفاده کنند، بچه های بزرگتر نیز می توانند بر سایر تکنیک های آرام سازی نیز مسلط شوند.
نکته ۱ آسیب کودکان: اعتماد و ایمنی را بازسازی کنید
آسیب نگرش کودک یا نوجوان به جهان را تغییر داده و باعث می شود که ناگهان جهان مکان بسیار خطرناک و ترسناکی به نظر برسد. برای کودک شما سخت است که به محیط خود و افراد دیگر اعتماد کند. در این شرایط شما می توانید با بازسازی احساس امنیت به فرزندتان کمک کنید.
- کاری کنید که فرزندتان دوباره احساس امنیت کند.
در آغوش گرفتن و اطمینان دادن می تواند در هر سنی به کودک کمک کند که احساس امنیت کند. اگرچه نوجوانان سعی می کنند مانع شوند و از در آغوش گرفتن خودداری می کنند، اما محبت جسمی در ایجاد احساس امنیت مجدد آن ها هم مهم است.
- فرزندتان را تشویق کنید تا فعالیت هایی را که دوست دارد دنبال کند.
مطمئن شوید که کودک شما فضا و زمان مناسب و کافی برای استراحت، بازی و سرگرمی دارد.
- برنامه‌های روزمره را احیا کنید
ایجاد ساختار و برنامه قابل پیش بینی برای زندگی فرزندتان کمک می کند تا دنیا دوباره با ثبات به نظر برسد. زمان های منظمی برای وعده های غذایی، تکالیف و فعالیت های خانوادگی ایجاد کنید.
- از آینده حرف بزنید و برای آن برنامه ریزی کنید.
این کار به خنثی کردن این احساس مشترک در بین کودکان آسیب دیده کمک می کند که آینده ترسناک، تاریک و غیرقابل پیش بینی است.
- به وعده های عمل کنید
شما با قابل اعتماخود د بودن به بازسازی اعتماد فرزندتان کمک می کنید. خوش قول باشید و آنچه را که می گویید انجام دهید.
- اگر پاسخ سوالی را نمی دانید، از اعتراف به آن نترسید.
با حرف های ساختگی اعتماد فرزندتان به خود را به خطر نیندازید.
به یاد داشته باشید که کودکان اغلب موقعیت ها را شخصی می کنند. حتی اگر حادثه آسیب زا در جایی دور اتفاق افتاده باشد آن ها را نگران می‌کند. به کودک خود اطمینان دهید و به او کمک کنید تا موقعیت را بهتر درک کند.
نکته ۲: تماشای رسانه ها را به حداقل برسانید
کودکانی که یک رویداد آسیب‌زا را تجربه کرده‌اند، اغلب از پوشش های بی امان رسانه ای آسیب می بینند. قرار گرفتن بیش از حد در معرض تصاویر یک بحران یا رویداد آزاردهنده (مانند تماشای مکرر کلیپ‌های ویدیویی در رسانه‌های اجتماعی یا سایت‌های خبری) حتی باعث ایجاد استرس آسیب‌زا در کودکان یا نوجوانانی می شود که مستقیماً تحت تأثیر این رویداد قرار نگرفته‌اند.
- تماشای رسانه هایی را که به پوشش رویداهدای آسیب زا می‌پردازند، برای کودکتان محدود کنید.
اجازه ندهید کودکتان درست قبل از خواب اخبار تماشا یا شبکه های اجتماعی را مرور کند و از کنترل های والدین روی تلویزیون، کامپیوتر و تلفن استفاده کنید تا از تماشای مکرر ویدیوهای های ناراحت کننده جلوگیری شود.
- تا آنجا که می توانید، گزارش های خبری از رویداد آسیب زا را همراه با فرزندتان تماشا کنید.
شما می توانید در حین تماشا به کودک خود اطمینان دهید و اطلاعات مفیدتری در اختیار او قرار دهید.
- تصاویر و ویدیوهای آسیب زا را برای کودکتان محدود کنید
اغلب خواندن روزنامه کمتر از تماشای تلویزیون یا دیدن کلیپ های ویدئویی رویداد، برای کودک یا نوجوان آسیب زا است.
نکته ۳: فرزند خود را درگیر کنید
شما نمی توانید فرزندتان را وادار کنید که از یک تجربه آسیب زا بهبود یابد، اما می توانید با صرف وقت با او و صحبت رو در رو (بدون وجود تلویزیون، تلفن، بازی های ویدیویی و سایر عوامل حواس پرتی)، نقش مهمی در روند بهبودی داشته باشید. تمام تلاش خود را بکنید تا محیطی ایجاد کنید که فرزندانتان در آن احساس امنیت کنند و بتوانند احساسات خود را بیان کرده و سؤال بپرسند.
به فرزندتان فرصت‌های مداوم بدهید تا در مورد آنچه از سر گذرانده یا در رسانه‌ها می‌بیند صحبت کند.
- او را تشویق کنید که سؤال بپرسد و نگرانی های خود را بیان کند، اما او را مجبور به صحبت نکنید.
- با کودک خود به روشی مناسب با سنش ارتباط برقرار کنید.
برای مثال، کودکان خردسال به آغوش‌های اطمینان‌بخش و عبارات ساده‌ای مانند «الان تمام شد» یا «همه چیز درست می‌شود» پاسخ خواهند داد، اما کودکان بزرگتر از شنیدن حقایق و اطلاعات در مورد آنچه اتفاق افتاده است، آرامش بیشتری خواهند داشت.
- نگرانی های فرزندتان را بپذیرید و تأیید کنید.
رویداد آسیب زا ترس ها و مسائل نامربوط در کودک شما ایجاد کند. آرامش برای فرزند شما ناشی از احساس درک و پذیرفته شدن توسط شماست، بنابراین ترس او را حتی اگر به نظر شما نامربوط است، بپذیرید.
- به فرزندتان اطمینان دهید.
این رویداد تقصیر او نبوده، شما او را دوست دارید و اشکالی ندارد که آن ها احساس ناراحتی، عصبانیت یا ترس کنند.
- فرزندتان را برای صحبت تحت فشار قرار ندهید.
برای برخی از بچه ها صحبت کردن در مورد یک تجربه آسیب زا بسیار دشوار است. برای یک کودک خردسال نشان دادن احساسات با کشیدن نقاشی راحت تر از صحبت کردن در مورد آنهاست. سپس می توانید با فرزندتان در مورد نقاشی اش صحبت کنید.
- صادق باشید.
اگرچه باید اطلاعاتی را که به فرزندتان می‌دهید با توجه به سن و شخصیتش تنظیم کنید، اما صداقت مهم است. اگر اشکالی هست نگویید هیچ مشکلی وجود ندارد.
فعالیت های معمولی که هیچ ارتباطی با رویداد آسیب زا ندارد را با کودک خود انجام دهید. فرزندتان را تشویق کنید تا دوستانی پیدا کند و بازی‌ها، ورزش‌ها و سرگرمی‌هایی را که قبل از حادثه از آن ها لذت می‌برد، دنبال کند. برای گردش خانوادگی به پارک بروید، از بازی لذت ببرید یا با هم فیلم تماشا کنید.
نکته ۴: فعالیت بدنی را تشویق کنید
فعالیت بدنی آدرنالین را می سوزاند، اندورفین های تقویت کننده خلق و خو را آزاد می کند و به کودک یا نوجوان شما کمک می کند که شب ها بهتر بخوابد.
- ورزشی را پیدا کنید که فرزندتان از آن لذت می برد.
فعالیت‌هایی مانند بسکتبال، فوتبال، دویدن، هنرهای رزمی یا شنا که نیازمند حرکت دادن دست‌ها و پاهاست، به تحریک سیستم عصبی کودک و آزادی از حالت «قفل» که اغلب به دنبال یک تجربه آسیب‌زا ایجاد می‌شود، کمک می کند.
- پیشنهاد شرکت در ورزش، بازی یا فعالیت های بدنی همراه با فرزندتان را بدهید.
اگر برای بلند شدن از کاناپه مقاومت نشان می دهد، موسیقی مورد علاقه اش را پخش کنید و با هم برقصید. هنگامی که کودک حرکت می کند، احساس انرژی بیشتری می کند.
- فرزندتان را تشویق کنید تا برای بازی با دوستان یا حیوان خانگی به بیرون برود
برای گردش خانوادگی به مسیر پیاده روی، دریاچه یا ساحل بروید. گذراندن وقت در طبیعت استرس را کاهش داده و خلق و خوی کلی کودک را تقویت می کند.
- بچه های کوچکتر را به یک زمین بازی یا مرکز فعالیت ببرید.
نکته ۵: به کودک خود یک رژیم غذایی سالم بدهید
غذایی که کودک شما می خورد تأثیر عمیقی بر خلق و خو و توانایی او برای مقابله با استرس آسیب زا دارد. فست فود و غذاهای فرآوری شده، کربوهیدرات های تصفیه شده و نوشیدنی های شیرین و تنقلات نوسانات خلقی ایجاد و علائم استرس آسیب زا را بدتر می کنند.
برعکس، خوردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه، پروتئین با کیفیت بالا و چربی‌های سالم، به‌ویژه اسیدهای چرب امگا ۳، به کودک یا نوجوان شما کمک می کند تا با فراز و نشیب‌هایی که پس از یک تجربه آزاردهنده ایجاد می‌شود، بهتر کنار بیاید.
- به جای غذاهای خاص، روی رژیم غذایی کلی تمرکز کنید.
بچه ها باید غذای کامل و با حداقل مواد فرآوری شده بخورند، غذایی که تا حد امکان به شکل طبیعی خود نزدیک باشد.
سرخ کردنی ها، دسرهای شیرین، تنقلات و غلات شیرین و آرد تصفیه شده را محدود کنید. همه این ها بر خلق و خوی کودک تأثیر منفی می گذارد.
- بیشتر در خانه غذا بپزید
وعده های غذایی رستوران و غذاهای بیرون بر دارای قند اضافه و چربی ناسالم بیشتری هستند، بنابراین پخت و پز در خانه ی تأثیر زیادی بر سلامت کودکان شما دارد. اگر مقدارهای زیادی غذا درست کنید، فقط چند بار پختن غذا در هفته برای تغذیه خانواده شما کافی است.
- روزی چندبار وعده های غذایی ترتیب دهید
جمع شدن افراد خانواده دور یک میز برای صرف غذا، فرصتی ایده آل برای صحبت و گوش دادن به فرزندتان بدون وجود حواس پرتی، تلویزیون، تلفن یا رایانه است.
- چه زمانی به دنبال درمان استرس کودک خود باشید
معمولاً احساس اضطراب، بی‌حسی، سردرگمی، گناه و ناامیدی فرزندتان به دنبال یک بحران، فاجعه یا رویداد آسیب‌زا در مدت نسبتاً کوتاهی شروع به محو شدن می‌کند.
با این حال، اگر واکنش استرس تروماتیک آنقدر شدید باشد که در توانایی کودک برای عملکرد در مدرسه یا خانه اختلال ایجاد کند، شروع به محو شدن نکنند یا حتی در طول زمان بدتر شوند، به کمک یک متخصص بهداشت روان نیاز دارید.
اگر علائم استرس آسیب زا کاهش نمی یابد و سیستم عصبی کودک شما در همان حالت مانده کودکتان به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مبتلا شده است.
علائم هشدار دهنده عبارتند از:
- شش هفته گذشته است و کودک شما حالش بهتر نیست.
- فرزند شما در مدرسه مشکل دارد.
- کودک شما در حال تجربه خاطرات یا کابوس های وحشتناک است.
- علائم استرس تروماتیک به صورت ناراحتی‌های جسمی مانند سردرد، معده درد یا اختلالات خواب ظاهر می شود.
- فرزند شما به طور فزاینده ای در برقراری ارتباط با دوستان و خانواده دچار مشکل می شود.
- کودک یا نوجوان شما افکار خودکشی را تجربه می کند.
- کودک شما روز به روز بیش تر از چیزهایی که او را به یاد رویداد آسیب زا می اندازد اجتناب می کند.
پیشگیری از خودکشی در کودکان و نوجوانان آسیب دیده
حتما هر گونه صحبت یا رفتار خودکشی را جدی بگیرید. این که کودک یا نوجوان شما به خودکشی فکر می کند فقط یک علامت هشدار نیست، بلکه یک فریاد برای کمک است. لطفاً مقاله پیشگیری از خودکشی را بخوانید یا با روانشناس در این زمینه صحبت کنید.
نویسنده: “کودکانه” سایت کودک و نوجوان
مقالات مرتبط
