۲۰ نشانه استرس در کودکان
نشانه استرس در کودکان، درمان قطعی استرس کودکان، درمان خانگی استرس کودکان، درمان قطعی استرس کودکان همه در این مقاله ذکر شده است.
رفتار کودک از ابعاد مهم سلامت روان وی محسوب شده و پیامدهای قابل توجهی در زندگی آینده ی وی خواهد داشت.
در دنیای مدرن امروز، تحولات اپیدمیولوژی، اجتماعی و دموگرافیکی همراه با تغییرات محیطی و رفتاری ناشی از ماشینی شدن، شهرسازی، مهاجرت و تاثیر رسانه ها، سبب رشد روز افزون مشکلات رفتاری در کودکان شده است.
استرس در کودکان
مشکلات رفتاری به دو دسته ی بزرگ مشکلات درون ریز و مشکلات برون ریز تقسیم می شوند.
۱. رفتارهای برون ریز
این گونه رفتارها معطوف به بیرون هستند و قابل مشاهده می باشند، مانند پرخاشگری، تکانشگری و …
۲. رفتارهای درون ریز
معطوف به درون هستند، رفتارهای بیش از حد کنترل شده همراه با تعارض های روانی و هیجانی هستند.
از جمله مشکلات رفتاری درون ریز مانند افسردگی، اضطراب و استرس.
مشکلات درون ریز ممکن است از چشم اطرافیان به دور بماند و تا مدت ها مداخلاتی برای آنها صورت نگیرد.
در این مقاله قصد داریم به یکی از مشکلات درون ریز کودکان از جمله اضطراب و استرس در کودکان بپردازیم.
تفاوت اضطراب و استرس
البته که اضطراب و استرس در کودکان دو مقوله ی جدا هستند ولی به سبب همپوشانی بسیار زیاد این دو در یک مقاله به بررسی هر دوی آنها پرداخته ایم، ولی قبل از شروع بحث تعریف مختصری از هر کدام ارائه می دهیم:
استرس
استرس یکی از مکانیسم های بدن برای کنترل و سازگاری بدن با رویداد های دشوار و موقیعت های مشکل زاست و می تواند مثبت باشد.
ولی زمانی که میزان استرس شدید شود، به آن استرس منفی می گویند و می تواند مخرب باشد و زندگی آینده ی کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
استرس در کودکان واکنشی است نسبت به فشارهای محیطی و ناتوانی در برابر رفع آنها
اضطراب
اضطراب عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم هراس و دلواپسی با منشاء ناشناخته که فرد تجربه می کند و آن شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژیکی است.
انواع اضطراب
۱.اضطراب جدایی
نوعی ترس شدید که کودک هنگام دوری از والدین خود تجربه می کند. اضطراب جدایی در بسیاری از کودکان دیده می شود و بیشتر در سنین ۶ ماهگی تا ۳ سالگی رخ می دهد. نوزادان خردسال و کودکان نوپا زمانی که والدین یا مراقب اصلی توجه خود را از آن ها می گیرند مضطرب می شوند. نشانه های اضطراب جدایی شامل موارد زیر می باشد:
- وقتی آن ها را ترک می کنید بیش تر به شما می چسبند.
- در موقعیت های جدید گریه کرده و به شما متصل می شوند.
- امتناع از رفتن به خواب بدون شما.
- شروع به گریه کردن در شب بعد از جدایی.
۲.فوبیا
- داشتن ترس بیش از حد درباره ی یک شیء یا شرایط خاص، همچون سگ ها، حشرات یا رفتن به دکتر. فوبیا یک ترس مداوم و غیرمنطقی از یک موقعیت یا چیز خاص است. احساس وحشت و ترسی که کودک احساس می کند با تهدید یا خطر تناسبی ندارد.
۳.اضطراب اجتماعی
- ترس شدید از رفتن به مدرسه و یا دیگر مکان های عمومی که تعداد افراد زیادی در آن جا قرار دارند. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً از رویدادهای اجتماعی و موقعیت های دیگری که ممکن است آن ها را در معرض تحقیر یا خجالت قرار دهد اجتناب می کنند.
۴.اختلال پنیک
- تجربه ی دوره های تکراری از ترس ناگهانی، غیر منتظره و شدید که با علائمی مثل تپش قلب، مشکل تنفسی، احساس سرگیجه، لرز و عرق همراه است.
علت ایجاد اضطراب و استرس در کودکان
- به طور کلی ژن ها – ساختار مغزی – خلق و خو- عوامل محیطی و ضربه های روحی در گذشته در پدید آیی اضطراب نقش دارند ولی در زیر تعدادی از موارد را برای آشنایی بیشتر شما نام بردیم:
- خشونت فیزیکی و عاطفی
- بیماری
- والدین بی توجه
- اتفاقات غیر قابل پیش بینی
- مورد زور واقع شدن در مدرسه
- قوانین سخت و غیر قابل انعطاف والدین
- فیلم ها یا کتاب هایی با محتوای ترسناک
- بی ثباتی والدین (پول و نگرانی های شغلی، آشفتگی خانوادگی، هیجان والدین)
- تغییرات اساسی در خانواده
- فوت یکی از والدین یا اعضای خانواده
- جدایی و طلاق والدین
- همنشینی با افراد مضطرب
- تولد خواهر یا برادر جدید
- رویدادهای فاجعه آمیز در اخبار
- فشار آکادمیک (تمایل به خوب انجام دادن تکالیف به طوری که کودک هر گونه اشتباه را بد بداند و تمایل داشته باشد هر کاری را به بهترین وجه و به نحو احسن انجام دهد).
نشانه استرس در کودکان
- همانطور که قبل تر اشاره شد، استرس و اضطراب از جمله مشکلات رفتاری درون ریز هستند که معطوف به درون هستند.
- بنابراین گاهی به دلیل اینکه کودکان به سختی در مورد احساسات خود صحبت می کنند تشخیص این اختلالات در کودکان کمی سخت خواهد بود.
- با این حال با توجه به تغییرات در خلق و خوی کودک می توانیم تا حدودی به وجود اضطراب و استرس در کودکان پی ببریم.
- اضطراب و استرس می تواند خود را هم به صورت جسمی و هم به صورت عاطفی نشان دهد.
- عدم وجود خلاقیت
نشانه استرس در کودکان| عاطفی
- واکنش های تکانه ای پرخاشگرانه و شدید (حمله، گاز گرفتن، گریه و جیغ و داد در مقابل مشکلات کوچک و کم اهمیت)
- تغییرات رفتاری (زودرنجی، کج خلقی، لجبازی، رفتار بی ثبات، پرخاشگری، اعصاب ضعیف یا چسبندگی)
- بی خوابی
- شب ادراری
- کابوسهای شبانه و پریدن از خواب
- کاهش اشتها یا پرخوری عصبی
- امتناع از رفتن به مدرسه
- جمع کردن چیزهای غیر عادی و بی ارزش
- ناتوانی در استراحت کردن
- بوجود آمدن ترس های جدید یا بازگشت ترسهای گذشته (ترس از از تاریکی، تنها بودن، ترس از غریبه ها)
- خارج شدن از خانواده یا دوستان
- سختی در تمرکز
- ناتوانی کلی در کنترل پاسخ های احساسی و عاطفی
نشانه استرس در کودکان| جسمانی
- سردرد
- معده درد، حالت تهوع و اسهال
- لرزیدن
- ناخن جویدن
- مکیدن انگشت
- ضربان قلب بالا
- اگزما، بثورات یا خارش
- حملات آسم مکرر
- شب ادراری
- بیمار شدن های پی در پی به علت ضعف سیستم ایمنی (در هنگام اضطراب و استرس به دلیل ترشح مکرر هورمون کورتیزول که هورمون استرس است به مرور بدن دچار ضعف سیستم ایمنی می شود، به همین دلیل کودکان استرسی سیستم ایمنی ضعیفی دارند و مدام مریض می شوند)
تاثیر استرس بر مغز در دوران کودکی
- مغز در دوران کودکی در حال رشد است و استرس می تواند در روند رشد اختلال ایجاد کند.
- همچنین رویارویی با استرس در دوران کودکی سبب می شود مدارها و انتقال دهنده های عصبی مرتبط با اضطراب در فرایند رشد، دچار حساسیت افراطی شوند.
- عدم اعتماد به نفس برای امتحان کردن چیزهای جدید یا به نظر می رسد قادر به رویارویی با چالش های ساده و روزمره نیست.
- تکالیف ناقص
- حرکات آشفته
- در طول انجام فعالیت ها به سرعت خسته می شود.
- ناتوانی در انجام وظایف
- گوش دادن بدون تمرکز
درمان قطعی استرس کودکان
- دلسوز خود باشید و این را بدانید که شما دلیل اضطراب کودکتان نیستید، بنابراین از سرزنش کردن خودتان خودداری کنید و با آرامش خاطر برای بهبود فرزندتان برنامه ریزی کنید.
- نیاز است که محیط آرام و بدون تنشی را برای خودمان و کودک فراهم کنیم.
- مراقب فعالیت های روزانه ی خودتان و همچنین آرامش خودتان باشید، کودکان به پدر و مادر خود به عنوان الگو نگاه می کنند، بنابراین شرایط روحی شما تاثیر زیادی در وضعیت روانی کودکتان دارد.
- با کودک خود همدلی کنید.
- از موقیعت های استرس زا اجتناب نکنید، در طولانی مدت، اجتناب از موقیعت های اضطراب آور به تشدید این مشکل کمک می کند بنابراین سعی کنید کودک را به طور تدریجی با ترس هایش مواجه کنید.
- به جنبه های مثبت کودک توجه کنید و محبت و تشویقتان را در اختیار کودک قرار دهید.
- در هر شرایطی به کودک خود توجه نشان دهید و به او بفهمانید که کنارش هستید و از او مواظبت می کنید.
- انتظارات واقع بینانه از کودک خود داشته باشید.
- کودکتان را به ورزش کردن تشویق کنید.
- ساعات خواب خود و کودکتان را تنظیم کنید.
- کودکتان را تشویق کنید تا در مورد احساسات خود صحبت کند (از او بپرسید چه چیزی تو را مضطرب و نگران می کند، سپس درباره ی آن موضوع صحبت کنید).
- در مورد احساسات خود با کودک صحبت کنید (من به تو حق می دهم از دست دوستانت ناراحت باشی).
- به کودک خود برای حل مشکلاتش کمک کنید (کودک را به ارائه راه حل تشویق کنید، این کار باعث می شود کودک در رفع مشکلاتش مشارکت کند و این مشارکت میزان اعتماد به نفس کودک را افزایش می دهد).
- درست کردن جعبه ی نگرانی (برای نوشتن نگرانی ها و تجربه کردن نگرانی ها)
- با کودک خود تمرین های ریلکسیشن را برای کاهش و درمان استرس، انجام دهید.
- با استفاده از راه های ذکر شده می توان میزان اضطراب و استرس در کودکان را کنترل کرد ولی در مواقع شدید نیاز هست که حتما به روانشناس کودک مراجعه کنیم تا شرایط ارزیابی دقیق کودک را فراهم کنیم.
عواقب استرس در کودکان
- مشکل یادگیری در مدرسه
- مشکل اعتماد به بزرگسالان، ایجاد روابط سالم و افزایش شانس طلاق در بزرگسالی
- بروز بیشتر رفتارهای ناسالم مانند اعمال جنسی ناایمن، رفتارهای پرخطر، سیگار کشیدن، سوء مصرف مواد و الکل
- بروز بیشتر اختلالات افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلالات رفتاری و حتی روان پریشی
- پیامدهای اختلال سلامتی مانند بیماری قلبی، چاقی، دیابت، سرطان و خطر خودکشی بالاتری دارند
نویسنده: سایت کودکانه
منبع: Is My Child OK? Warning Signs Kids and Teens are Stressed
سوالات متداول
۱ - نشانه های هشدار دهنده استرس چیست؟
سنگینی در قفسه سینه، افزایش ضربان قلب یا درد قفسه سینه. درد شانه، گردن یا کمر سردرد. دندان قروچه یا فشار دادن فک تنگی نفس. سرگیجه. احساس خستگی، اضطراب، افسردگی.
سلام دختر من ۴ سالشه. بیش از حد حساسه. در حدی که لباس‌هایش باید مرتب باشه داخل کمدش. وقتی میریم بیرون و میایم. از در وارد نشده میگه مامان رفتیم خونه لباس‌های منو تو مرتب کن برام.منظورم اینه که یک مرحله بعدتر فکر میکنه. اززمان حالش لذت نمی‌بره. نمیدونم چیکارکنم که اینجوری نباشه. برای کوچکترین چیز هم گریه میکنه. هرچیزی رو که بخواد با گریه میگه.چندروزه هم زود زود میگه دسشویی دارم. یعنی طوریکه به نیم ساعت نمیکشه. ولی شبا که می‌خوابه تا صبح یکسره می‌خوابه و نصف شب بیدار نمیشه که بگه دسشویی دارم. از ناحیه تناسلی هم هیچگونه سوزش و دردی هم نداره. رفتن بیش از حدش فک میکنم از اضطراب باشه اما چه اضطرابی؟ اگر میشه راهنماییم کنید
سلام به شما حلما جان
با توجه به توضیحات شما احتمال وسواس در کودک شما وجود دارد اختلال وسواس در کودکان به صورت افکار، احساسات و ترسهای ناخواسته بروز پیدا می‌کند که ممکن است با رفتارهای اجباری نیز همراه شود. این اختلال، کارکرد روزانه کودک را به شکل قابل ملاحظه‌ای مختل می‌کند و می‌تواند مشکلات زیادی در روند رشدی او برجای بگذارد .
نگرانی زیاد درباره رخ دادن اتفاق بد و ناگوار، تکرار کردن کلمات یا عبارات، عدم اعتماد و خودناباوری، تمیز کردن بیش از حد، تکرار چک کردن ها، شستن مرتب دست ها، کندن مو یا پوست، تعدادی از این افکار وسواسی هستند و این دستشویی رفتن مکرر هم می تواند جز همین رفتارها محسوب شود و نمی توانیم تا زمانی که با خودش صحبت کنیم نظر دقیق بیان کنیم.
بچه های وسواسی ممکن است در رفتار یا نحوه صحبت کردنشان تکرار وجود داشته باشد. برای مثال تکرار جملات، سوال پرسیدن زیاد و گاهی صرف کردن مدت زمان زیادی برای انجام تکالیف در رفتارهایشان دیده شود.
در این مسیر بهتر است که در همین دوران به صورت حضوری به روانشناس مراجعه کنید تا هم با خود کودکتان صحبت شود و هم اینکه سبک رفتاری و تربیتی شما مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانیم در این مسیر به کودک شما کمک کنیم تا شرایط بهتری را تجربه کند و مسیر رشدی بهتری داشته باشد .
داشتن افکار وسواسی اضطراب زیادی برای کودک دارد که می تواند در رفتارهای مختلف و افکار متفاوت خود را نشان بدهد .
با سلام و خسته نباشید
پسر ۴ ساله ای دارم که به شدت ترسوست، ازکوتاه کردن مو،پریدن از جاهای مرتفع و حتی گاهب سرسره و تاب بازی ترس دارد بسیار بهانه گیر می باشد و همینطور علاقه ای به بازی با همسالان ندارد ؛از حمام رفتن و مسواک زدن طفره می رود و به من بسیار وابسته است و اعتماد به نفس کافی هم ندارد. برای انجام هر کاری از من یا پدرش درخواست کمک دارد به طور مثال نقاشی نمی کشد و می گوید نمی توانم و مامان بکشد. در ضمن یک دختر یک ساله نیز دارم یعنی پسرم تک فرزند نیست.
از شما راهنمایی میخواستم
سلام به شما مریم جان
با توجه به میزان ترس ها و اضطرابی که فرزندتان تجربه می کند همچنین نداشتن اعتماد به نفس که با وابستگی و حتی ترس های او به نظر می رسد ارتباط دارد نیاز است که حتما فرزندتان را در همین سن به روان درمانگر ارجاع بدهید تا بتوانیم در طی جلسات درمانی به او کمک کنیم تا بتواند از مسیر بهتری احساسات خود را بیان کند و این ترس ها را بشناسد و به آنها واکنش نشان بدهد و در این مسیر در صورت لازم به شما و همسرتان نیز توضیحات لازم جهت تغییر مسیر ارتباطی با او داده شود .
اینکه او نمی تواند با کودکان دیگر ارتباط برقرار کند موضوع پر اهمیتی می باشد با موارد بالا ارتباط دارد او نمی تواند خودش را بپذیرد و نگرانی ها و اضطراب هایی دارد که بر روند حرکتی او تاثیر می گذارد .
سلام خدمت شما
پسرهفت و نیم ساله من اجازه نمیده هیچکدوم از وسایلشو که یا کوچیک شدن یا خراب شدن بندازم دور. میگه همشون لازممه. با این خصلتش چیکار کنم تا راحت تر دل بکنه.
سلام به شما آیسا جان
در این مسیر نیاز است که اگر رفتارهای وسواسی دارد شرایط او بررسی دقیق تر شود اما نیاز است که در این مسیر سعی کنید مسیر ارتباطی او بررسی دقیق شود تا بتوانیم در این مسیر به کودک شما کمک کنیم تا بتواند مسیر ارتباطی بهتری داشته باشد و در این مسیر به او کمک کنیم تا اگر مشکلی وجود دارد رفع شود.