ترس کودک

اختلال هراس یا ترس در کودکان

هراس بسیار شدیدتر از ترس می باشد، دارای دوام است و سازش پذیر نمی باشد. کودکانی که دچار هراس هستند، تلاش می کنند که از موقعیت یا چیزی که از آن می ترسند دوری کنند. زمانی که با محرکی ترسناک مواجه می شوند، در جای خود میخکوب شده و از حرکت باز می ایستند. امکان دارد که کودک برای کمک خواستن از خود ، احساس های هیجانی شدید و یا حتی ترس از مرگ را هم بروز دهد و به حالت هایی همچون؛ تهوع، دل آشوب، تپش شدید قلب، نفس تنگی و … دچار شود. احتمال دارد که واکنش در برابر یک محرک تهدید کننده ی بی خطر ، هراس نامیده شود، که در این گونه موارد برای ترس جایی وجود نخواهد داشت.

برای مطالعه بیشتر در زمینه هراس و ترس کودک:

انواع اختلال هراس یا فوبی

مشکلات ترس در کودکان

در کودکان بیماری و وسواس – اجبار و هراس از یکدیگر جدا نیستند و تا حدود ۶ سالگی، بسیاری از حالات وسواس و یا ترس های محتلف در کودکان مشاهده شده است. به دلیل شیوع زیاد  اینگونه حالت ها در این سن، نباید آن را بیماری به حساب آورد. اگرچه که افزایش بیش از حد افکار و رفتار های وسواسی یا اعمال اجباری و ترس ها در کودکان زمینه ی ناراحتی های مهمتری و بزرگتری را به بوجود می آورد، و باید به آن توجه داشت. مهمترین انوع هراس در کودکان را می توان به شکل زیر نام برد:

  • هراس از اشیاء تیز و برنده
  • هراس از آلوده شدن به کثافت
  • هراس از کثیف شدن اشیائ مختلف
  • هراس از مردن
  • هراس از ترسیدن
  • هراس از زنده مدفون شدن
  • هراس از انتقاد
  • هراس از خیط شدن
  • هراس از مدرسه

شایع ترین  و رایج ترین ترس و مرضی که در کودکان وجود دارد، “هراس از مدرسه” است. بعضی از محقیقین آن را ” ترس شدیدی از جدایی ” نامیده اند و بعضی دیگر، آن را جزء ” فوبی ها ” قرار داده اند. هراس از مدرسه عبارت است از: بی میلی شدید از رفتن به مدرسه. اضطراب شدید، درد معده و تهوع، سرگیجه دلیلی است که باعث می شود کودک به مدرسه نرود و در منزل بماند. والدینی که نگران و مضطرب برای سلامتی کودک هستند، اکثرا تمایلی ندارند که به زور متوسل شوند و کودک را مجبور کنند که به مدرسه برود. به نظر بعضی از پژوهشگران، استفاده از واژه ی ” هراس از مدرسه” برای شناساندن این اختلال، مناسب و جالب نمی باشد. زیرا در واقع؛ در همه ی موارد ترسیدن کودک از مدرسه نیست بلکه در برخی موارد؛ یا بهتر بگوئیم، در اکثر موارد ، این اختلال از بی میلی کودک به جدا شدن از مادر وخانه نشات می گیرد. در این صورت، هراس از مدرسه تنها می تواند، جلوه ای از ترس جدایی باشد، به همین علت بعضی از محققان واژه ” امتناع از مدرسه ” را بهتر و مناسب تر می دانند. در تمام سنین کودکی و در تمام سطوح هوشی، هراس از مدرسه وجود دارد و همچنین پیش بینی این اختلال، در کودکان کمتر از ۱۰ سال به واقعیت نزدیک تر است. مبتلایان به هراس از مدرسه مشابه یکدیگر نیستند. هراس از مدرسه در دو دسته طبقه بندی شده است که عبارتند از:

  • اختلال حاد یا عصبی
  • اختلال مزمن یا ناشی از منش کودک

شواهد گوناگونی نشان می دهند که تفاوت انواع کودکانی که از مدرسه هراس دارند، از زمینه ی قبلی خانواده نشات می گیرند. هراس از مدرسه در کودک، با اختلال در عملکرد تحصیلی یا بعضی از مشکلات کودک با محیط مدرسه ارتباط دارد و در مواردی دیگر، بیشتر ناشی از بی میلی کودک نسبت به جدا شدن از مادر و خانه است.

هراس از مدرسه با فرار از مدرسه تفاوت دارد. کودکانی که از مدرسه رفتن هراس دارند، احتمالا در دوره های متناوب و طولانی به مدرسه نروند، اما خانواده و والدین در جریان نرفتن آنان به مدرسه هستند، ولی کودکانی که از مدرسه فرار می کنند، و همچنین به تناوب از مدسه غیبت می کنند، معمولا دانش آموزانی درس نخوان ، دروغگو، دزد، مبتلا به سایر اختلال های روانی و رفتاری هستند و نیز خانواده از گریز آن ها از مدرسه بی اطلاع هستند.

” میلر ” و همکارانش ( ۱۹۷۴ ) ، هراس های کودکان را به ترتیب گروه بندی کردند:

الف) ترس از رویدادهای طبیعی؛ مانند ترس از زلزله، سیل، رعد و برق، طوفان و…

ب) ترس از آسیب های جسمی؛ مانند ترس از مرگ، ترس از میکروب، غذای آلوده و…

ج) ترس از اجتماع، مانند شرکت در رویدادهای اجتماعی، ترس از مدرسه، ترس از انتقاد دیگران.

د) ترس های متفرقه؛ مانند ترس از بلندی، ترس از صداهای شدید، اسباب بازی های ناآشنا و…

هراس هایی که از نوع اول (حاد و یا عصبی) هستند، به طور معمول نسبت به درمان پاسخ بهتری می دهند. و اختلال نوع دوم (اختلال مزمن و یا ناشی از منش کودک) نسبت به درمان واکنش خوبی نشان نمی دهند.

انواع هراس های بزرگسالان؛ مانند ترس از بلندی، تاریکی، مکان های باز، زلزله و… در کودکان نیز مشاهده می شود.

برای درمان هراس از مدرسه، بیشتر درمانگران به بازگشت سریع کودک به مدرسه اهمیت می دهند. در این بین، نگرش ها و دیدگاه های تحلیل روانی بر تقویت ” خود ” کودک، بر بینش درمانی تاکید می کنند و همچنین بر ضرورت درمان مادر نیز تاکید می کنند.

درمان هایی که از چشم انداز رفتاری منشا می گیرند، تاکیدشان بر کاهش اضطراب جدا شدن از مادر یا اضطراب محیط واقعی مدرسه و بر از بین رفتن وقوع رفتار روی گردانی تاکید می کنند. روش های حساسیت زدایی نظام دار نیز، در درمان هراس از مدرسه کاربرد دارد.

همچنین علاوه بر بازی درمانی و روان درمانی مادر، روش های شرطی سازی رفتار به کار برده می شود. به هر حال چون بیشتر کودکان مبتلا به هراس از مدرسه به خانواده هایی وسواسی، عیب جوو کمال طلب تعلق دارند، لذا در جریان درمان ضروری است که به شرایط و چگونگی زندگی خانوادگی این گونه کودکان توجه و رسیدگی کامل و لازم شود.

منبع:مرکزمشاوره ستاره ایرانیان

4 پاسخ
  1. A
    A گفته:

    دخترم نه ساله است از دستشویی ایرانی استفاده نمی‌کند چون می‌ترسد و از توالت فرنگی استفاده میکند میتونید بگید چه کار کنم تا بره دستشویی ایرانی و ترسش بریزه؟
    این ترسش هم از زمانی شروع شده بود که مریض شده بود و تب داشت و از اون موقع نمیره چون خواب دیده بود

    پاسخ
    • مشاور
      مشاور گفته:

      سلام به شما دوست عزیز
      در این مورد نیاز است که از هرگونه اجبار و تنبیه در اول خوداری کنید و دوم اینکه با توجه به نوع واکنش فرزندتان نیاز است که حتما با خود او صحبت کنیم تا بتواند بررسی کنیم که در روان او چه چیزی تجربه می شود تا بتوانیم کمک کنیم که در شرایط بهتری بتواند بدون تمرکز بر و یا بدون ترس در مورد استفاده از نوع دستشویی تصمیم گیری کند.

      پاسخ
  2. مهسا
    مهسا گفته:

    سلام دختری دارم ۵ سال و۹ماهه خیلی به شدت وابسته منو پدرشه .طوری که کلاس ثبت نام کردم حتما خودم باید پیشش باشم حتی واسه یه لحطه از کلاس بیرون میرم دنبالم میاد .
    یااینکه تنها خونه مادربزرگش نمی مونه با اینکه خیلی باهاش خوش رفتار هستند خود دخترمم این موضوع رو بیان میکنه که خیلی دوستشون دارم چیکارکنم که این وابستگی کم شه؟چون واقعا هم خودش اذیت میشه هم من . واقعا نگران مدرسه رفتنش هستم اگه ممکنه لطفا راهنماییم کنید

    پاسخ
    • مشاور
      مشاور گفته:

      سلام به شما مهسا جان

      ببین عزیزم در این مورد نیاز است که مسیر ارتباطی بین شما و کودکتان مورد بررسی دقیق قرار گیرد تا بتوان در این مورد نظری بیان کرد اما به صورت کلی وابستگی بیش از اندازه کودک به والدین، که از اضطراب جدایی نشات می گیرد، معمولا از سنین پایین آغاز می شود و در سنین مهد کودک و مدرسه تشخیص داده می شود. البته اضطراب جدایی در ۳-۴ دقیقه اولیه پس از جدا شدن از والدین امری کاملا طبیعی است که نشانه سلامت روان کودک و دلبستگی سالم او به والدینش است اما اگر این اضطراب از این زمان طولانی تر شود و به شکل مزمن در آید، باعث ایجاد مشکل خواهد شد و نیاز به درمان دارد. وابستگی بیش از حد کودک به مادر یا پدر، می تواند علائم کلامی و جسمی نیز داشته باشد. مثلا کودکی که چنین شرایطی را دارد، هنگام جدا شدن از والدین، سردرد یا دل درد می گیرد یا حتی دچار حالت تهوع و استفراغ می شود. ممکن است ترس خودش را فریاد بزند یا با التماس بیان کند یا پا به زمین بکوبد. حتی کودک از شب قبل دچار کابوس هایی با موضوع جدا شدن از والدین می شود. برای این که به این وضعیت دچار نشوید، باید از ۶ ماهگی کودک را به تنهایی عادت دهید وگرنه در ۳-۴ سالگی، کودک به شدت وابسته به مادر خواهد شد و جدا کردن او از مادرش حتی برای مدت کوتاهی کار دشواری می شود.
      مطلوب ترین حالت، انواع دلبستگی ، دلبستگی ایمن است. در دلبستگی ایمن ، مادر فرزندش را فرد اضافه در زندگی اش نمی داند و به او محبت می کند و زمان خود را در کناراو می گذراند و به این صورت دلبستگی ایمن را برای فرزند خود شکل می دهد. کودکی که دچار دلبستگی ایمن می شود در صورت نبود مادر کمی گریه می کند و ناراحت می شود اما با بازگشت مادر به خانه آرام می شود. این کودکان در بزرگسالی افرادی اجتماعی و مهربان هستند و روابط عاطفی متعهدانه و صمیمی تری خواهند داشت.
      در این مسیر اینکه شما به کودکتان استقلال بدهید و او به عنوان فردی جدا از خودتان و همسرتان بدانید در کنار اینکه ارتباط بین شما وجود دارد در کنار اینکه کودتان بداند شما و همسرتان روابط دیگری هم دارید از اهیمت برخودار می باشد.
      دون اطلاع دادن به کودک، او را در جمع رها نکنید. قبل از این که بخواهید او را تنها بگذارید، به زبان ساده برایش توضیح بدهید که چه کارهایی در نبود شما می تواند انجام دهد و به او احساس امنیت و آرامش بدهید. توجه داشته باشید که درصورت تنها گذاشتن کودک بدون اطلاع قبلی، دیگر هیچ گاه به شما اعتماد نخواهد کرد و به همین علت، دائما به شما می چسبد.
      کودکی که همیشه به شما وابسته بوده، وقتی که می خواهید او را از خود جدا کنید به سادگی قبول نخواهد کرد و به گریه کردن و یا داد کشیدن متوسل خواهد شد. در این شرایط آرامش خودتان را حفظ کنید و برای خود کودک هم که شده، تصمیم خود را عوض نکنید. دقت کنید که این مسیر نیاز به دوام دارد اما به هیچ عنوان از اجبار استفاده نکنید و به او حق انتخاب در ماندن در کنار دیگران بدهید .
      وقتی فرزند شما در مهمانی ها یا دیگر دورهمی ها با دیگران دوست می شود و بازی می کند یا به هر نحوی رفتار مستقلی از خودش نشان می دهد او را تشویق کنید و از او تعریف و تمجید به عمل بیاورید. حتما هم نیاز نیست کادو برای او بخرید، تشویق کلامی و گفتن جمله های ساده ای مثل ” آفرین که سلام دادی” یا “دیدین چه دختر خوبی شده، دیشب تنها خودش رو تخت خوابیده بود” می تواند تاثیر زیادی روی شکل گیری استقلال در کودک ایفا کند.کارهایی که کودک شما می تواند خودش انجام بدهد را به خودش واگذار کنید حتی اگر به درستی انجام نشود مانند غذا خوردن، بازی کردن، انتخاب لباس، و… را به خود او واگذار کنید اجازه بدهید او بودن را تجربه کند.

      پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *