درمان لکنت زبان کودک
در صورتی که اختلال در روانی گفتار بیش از ۶ ماه بطول انجامد، نیازمند مداخله آسیب شناس گفتار و زبان می باشد. تشخیص و کنترل زودهنگام اختلالات گفتاری در بهبود آن بسیار حیاتی است. هدف مداخله سریع درمانی، بوجود آوردن یک ساختار مناسب برای گفتار روان است، قبل از اینکه این اختلال گفتاری مزمن و ماندگار شود. به همین دلیل درمان برای بزرگسالان مشکل تر است، زیرا الگوی لکنت در آنها ریشه دار شده است. بسیاری از کودکان به مرور زمان بدون درمان، لکنت را پشت سر می گذارند. اما با توجه به ماهیت متفاوت ظهور لکنت، پیش بینی بهبود خودبخودی آن مشکل است.
در حال حاضر درمان قطعی برای لکنت زبان وجود ندارد. چراکه ماهیت دقیق بروز این اختلال هنوز ناشناخته است. گرچه مداخله سریع و پیگیر می تواند لکنت را حتی بطور کامل کنترل نماید و در نتیجه حاصل یک گفتار طبیعی و روان باشد. نقش بازی یکی از شیوه های آموزش است که در آن افراد به طور خود به خودی مشکلا ت مربوط به روابط انسانی را رفع می کنند و با کمک دیگران بازیگران و تماشاگران وضع موجود را تجزیه و تحلیل می کنند این بازی در واقع بخشی از زندگی طبیعی است که از نخستین روزهای زندگی کودک و تقلید از والدین آغاز می شود و همه اوقات زندگی را شامل می شود.
برای درمان لکنت زبان کودک روشهای بیشماری وجود دارد که هر یک بر دیدگاهی خاص تدوین شده اند، از جمله روشهای روانکاوی، گروه درمانی، خود درمانی، دارو درمانی، شناخت درمانی و …
در برخی موارد، درمان لکنت زبان نیاز به جلسات متعددی دارد که لازمۀ آن ایجاد ارتباط مناسب و موثر با کودک و والدینش است. بهطورکلی هرچه کودک از نظر سنی بزرگتر باشد، برنامۀ درمانی طولانیتری نیاز دارد. هدف درمانگر برای بهبودی کودکان خردسال مبتلا به لکنت آن است که مانع از پیشرفت مشکل او شود و درهمان ابتدا آن را درمان کند. هرچه درمان دیرتر آغاز شود و کودک بزرگتر باشد، احتمال بهبودی کامل کمتر میشود. در مورد کودک دبستانی، باید به آنها آموخت که چگونه تنش خود را کاهش دهند و سعی کنند راحت و آرام صحبت نمایند این کار ابتدا از کلمات آغاز میشود و به تدریج به جملات و عبارت بلندتر و طولانیتر میرسد.
برای درمان کودکی که لکنت دارد رعایت دو نکتۀ اصلی باید مدنظر قرار گیرد:
۱- گفتار کودک از چه لحاظ با گفتار سایر کودکان هم سن وسال او تفاوت دارد؟
۲- خانواده واجتماعیکه کودک درآن زندگی میکند، تا چه اندازه برای درست صحبت کردن به کودک
فشار میآورند؟
اگر کودک تازه شروع به لکنت کرده است و پس از مدتی بهبود نیافته است، ممکن است ناروانی درگفتار او موجب تنش، اضطراب و ناکامی او در مراحل مختلف زندگیش شود که بهتر است در همان اوان کودکی به دنبال کمک متخصصین بود. در اغلب موارد، لکنتها و ناروانیهایگفتارکه ثابت و پایدار میشوند، ممکن است با افزایش سن بهبود نیابند و مسائل و مشکلات فراوانی برای کودک به وجود آورند.
برنامه درمانی اصلاح گفتار و زبان
لکنت بعنوان یک رفتار قابل تغییر شناخته شده است. آسیب شناس گفتار و زبان تلاش می کند تا ناهماهنگی بین گفتار و تنفس را که در اثر لکنت ایجاد شده، اصلاح نموده تا در نتیجه شخص مجددا به گفتار روان و بدون لکنت دست یابد. در طول برنامه درمانی شخص مبتلا به لکنت یاد می گیرد تا با روش های درمانی گوناگون، پدیده لکنت را در گفتار خود بطور ارادی کنترل نماید. اکثر برنامه های درمانی بر روی روشهای خاص گفتار شامل کشیدن کلمات، کاهش سرعت گفتار و شروع ملایم هر کلمه (وضعیت شل عضلات گفتار، پشتیبانی مناسب سیستم تنفسی جهت شروع گفتار، بازدم آرام و آهسته و شروع آرام اولین صدا) متمرکز شده اند.
هدف این روش های درمانی، برنامه ریزی مجدد سیستم عضلات گفتاری جهت تولید یک گفتار روان بوسیله هماهنگی تنفس و تولید صداست. همچنین بطور همزمان برروی عوامل روانی وابسته از جمله استرس و اضطراب و حذف رفتارهای جانبی نیز کار می شود و در واقع نوعی رفتار درمانی انجام می شود. از دیدگاه دیگر اقدامات مورد استفاده در اصلاح لکنت را می توان به سه گروه قبل از بروز لکنت[۱]، حین لکنت[۲] و پس از آن[۳] تقسیم بندی نمود[۴].
در حال حاضر برنامه های درمانی متعددی وجود دارد. در اینجا به دو نوع آن اشاره می شود. در نوع اول که بصورت فشرده است، گاهی فرد در یک محل مقیم می شود و حداقل ۶ ساعت در روز و به مدت چند هفته با او تمرین می شود. در نوع دوم زندگی عادی فرد کمتر مختل می شود. اما تغییرات ممکن است آنقدر آهسته باشد که انگیزه اش را برای درمان از دست بدهد. در نوع اول از آنجا که فرد دائما تحت کنترل است، امکان موفقیت در درمان بیشتر و شانس برگشت به حالت قبل کمتر است. در حالیکه در نوع دوم بدلیل آنکه فرد زندگی روزمره اش را ادامه می دهد، در صورتیکه انگیزه و پشتکار کمتری برای پیگیری درمان داشته باشد، از آنجا که کمتر تحت کنترل است، براحتی ممکن است با توجه به ماندگارشدن الگوی قبل از درمان، بهبود مشهودی در درمان خود مشاهده نکرده و انگیزه اش را از دست بدهد.
بطور کلی درمان برای تمام افراد ثابت نیست و عواملی نظیر سن، جنسیت، میزان مزمن بودن لکنت در فرد، میزان انگیزه و پشتکار در برنامه درمانی، همراهی و همکاری خانواده و اطرافیان بر طول درمان و اثربخشی آن مؤثر است.
در مطالعات محدود میزان تاثیر داروها بر اساس تئوری های ارائه شده در بروز لکنت در دو گروه داروهای آنتاگونیست دوپامین و داروهای جلوگیری کننده از بازجذب سروتونین SSRI ها بررسی شده است. این داروها معمولاً دارای عوارض جانبی گاه جدی بوده و منجر به قطع مطالعات شده است.
اولین داروی مورد استفاده که جزء آنتاگونیست دوپامین محسوب می شود، هالوپریدول است که برای اولین بار در دهه ۱۹۷۰ استفاده شد. از گروه اول تاکنون داروهایی نیظیر هالوپریدول[۵]، اولانزاپین[۶]، ریسپریدون[۷]، پیموزید[۸]، و از گروه دوم SSRI ها دارو هایی نظیر کلومی پرامین[۹] و پروکستین[۱۰] مورد بررسی قرار گرفته اند. بطور محدود مورد بررسی قرار گرفته اند، اما اثر دراز مدت آنها هنوز نامشخص است. به همین دلیل توصیه می شود که در موارد حاد لکنت در ابتدای برنامه درمانی حداکثر در یک دوره ۶ هفته ای از دارو استفاده شود، سپس از دوز دارو کاسته یا قطع شود.
در مطالعات مشاهده شده که گروه اول اثر بهتری بر روی کاهش لکنت می گذارد (۳۰ تا ۵۰%) و این تئوری را مطرح می کند که لکنت بیشتر ناشی از اختلال در فعالیت دوپامین در مغز باشد. معمولاً این داروها بیشترین تاثیر را در مواقع کم استرس و کمترین تاثیر را در موقعیت های پراسترس دارند. کمترین تاثیر را در موقعیت های پراسترس دارند. عوارض جانبی استفاده از این داروها در بعضی افراد کم و در بعضی بطور جدی است و معمولا شامل بروز نشانه های افسردگی، عصبانیت، کاهش تمرکز، سردرد و سرگیجه، بی خوابی، کهیر، تنبلی، گوش به زنگی و .. می باشد. بعضی از این داروها حتی منجر به افزایش لکنت و یا شروع آن در افرادی که قبلا دچار این اختلال نبوده اند، شده است.
از دیدگاه رویکرد رفتاری، لکنت زبان به عنوان رفتاری آموخته شده مورد بررسی قرار میگیرد و روشهای درمانی آن هم براساس اصلاح رفتار، کنترل ناروانیها و کاهش رفتارهای غیرکلامی استوار است. اهدال کفی این دیدگاه عبارتند از:
- کاهش و ضعیف کردن عواملی که لکنت زبان را شدت میبخشند و موجب ادامۀ آن میشوند.
- اصلاح و کاهش شدت لکنت زبان به وسیلۀ حذف نشانههای ثانویۀ لکنت و از بین بردن اجتناب.
- کمک به کودک مبتلا تا بتاند به سهولت نسبی و بدون کوشش زیاد صحبت کند.
تکنیکهای مورد استفادۀ رویکرد رفتاری عبارتند از:
۱-بررسی شرایطی که موجب لکنت در کودک میشود.
۲-لکنت ارادی: روشهای لکنت ارادی به کودک کمک میکند که نه تنها بفهمد با وجود داشتن لکنت میتواند تا حدی روان صحبت کند، بلکه از اضطراب او نیز کاسته میشود.
۳- ساختن الگوهای جدید لکنت: با استفاده از این روش جهت تکرار یک صدا به آرامی و بدون تنش انجا میشود و تلفظ به سوی بخش بعدی کلمه آسان میشود.
۴-ساختن الگوهای تنفسی جدید: دم و بازدم بخشی از عمل صحبت کردن هستند. اصلاح الگوهای تنفسی به کودک کمک میکند تا در فواصل درست صحبت کردن، نفس بکشد و نسبت به دم و بازدم خودآگاهی داشته باشد.
۵-آرامسازی افتراقی: براساس این روش تمرین گفتار در حالی که کودک در حال دراز کشیدن است، ارزش خاصی ندارد، بلکه باید سعی کند در حالت نشسته و یا ایستاده الگوهای گفتاری خود را تصحیح کند.
۶-تطابق (خواندن مکرر متن، کنترل سرعت): زمانی که کودکی متنی را چندین بار میخواند در مییابد که با هرچه بیشتر خواندن، لکنت او نیز کمتر میشود، در واقع خواندن متوالی اضطراب او را کاهش میدهد.
ج) روش گروه درمانی کودکان: مسائلی که در جلسات گروه درمانی کودکان ارائه میشود، عبارتند از:
* منظر از لکنت زبان چیست؟
* چطور بیان واژهها را فرا می گیریم؟
* چطور از واژهها جمله ساخته و آن را بیان میکنیم؟
* چطور برای انتقال معنا از واژهها استفاده میکنیم؟
* چطر راههای جدید انجام کارها را میآموزیم؟
* چطر احساس ترس و شرمساری میتواند در انجام کاری دخالت کند و مانع از انجام آن شود؟
* چطورطریقۀ انجام کار را تغییر میدهیم؟
*چطور از صحبت کردن برای شناخت مردم استفاده میکنیم؟
چ) استفاده از مترونوم: یکی از روشهای رفتاری که برای اصلاح ریتم صدا و هماهنگ ساختن تکلم کودک موثر استفاده است. استفاده از مترونوم میباشد. پس از آن که تکلم کودک منظم گردید، استفاده از دستگاه نیز به تدریج کاهش مییابد.
برای درمان باید جنبه های شخصیتی فرد را بالا ببریم ، یعنی به عنوان مثال اعتماد به نفسفرد را زیاد کنیم و نقاط قوتی را برای فرد بسازیم و پیدا کنیم. مثلاً در صورتی که فرد مهربان است آن صفت اخلاقی او را تقویت کنیم. باید سعی کنیم اضطراب فرد را کاهش دهیم.
یک سری ورزشهای آرامبخش که اساس کارش انبساط و انقباض عضلات است کمک میکند تا تنش عضلات پایین بیاید. در این ورزشها ۲۰ ثانیه انقباض ۲ برابر آن انبساط طول میکشد و باعث می شود تنش ها از بین برود. به شیوه های مختلفی به فرد آموزش داده می شود تا صحبت کند ولی لکنت نداشته باشد. این افراد فکر می کنند که یک نقص عضو دارند و مردم آنها را نگاه میکنند.
سعی می کنیم که فرد را متوجه این مسأله کنیم که به طور معمول مردم نحوه صحبت کردن را مورد توجه قرار نمی دهند، بلکه به معنای گفته هادقت می کنند . به فرد کمک می شود تا تصویر درستی از خودش داشته باشد و یاد بگیرد که آهنگین صحبت کند و یا تلاش کند که صحبتش خیلی کشیده و ممتد باشد و به طور مناسبی صحبت کند. پیشنهاد می شود افراد لکنتی را در گروه های سرود قرار داده و آنها را از محیط های اضطراب زا جدا کنیم. همچنین یکی از شیوه های درمان اصلاح تنفس است.
منبع:
[۱] . Pre-block modification (preparatory set)
[۲] . In-block modification (pull-out)
[۳] . Post-block modification (cancellation)
[۴] . اسلامی و همکاران، ۱۳۸۸
[۵] . Haloperidol
[۶] . Olanzapine
[۷] . Risperidone
[۸] . Pimozide
[۹] . Clomipramine
[۱۰] . Paroxetine
منبع:مشاوره-ازواج.com
اولین نشانه های لکنت زبان زمانی ظاهر می شوند که کودک ۱۸ تا ۲۴ ماه دارد و موجی از واژگان به سمت او روانه می شود و او با استفاده از این کلمات شروع به جمله سازی می کند شاید والدین از لکنت زبان فرزندشان ناراحت و ناامید شوند، ولی این مرحله کاملا طبیعی است و باید صبر پیشه کرد تا این دوره بگذرد.
کودک به مدت چند هفته یا چند ماه زبانش می گیرد ، ولی در واقع این گرفتگی زبان ناپیوسته است.بیشتر کودکانی که قبل از ۵ سالگی زبانشان می گیرد.بدون نیاز به مداخله هایی مانند گفتار درمانی ، خوب می شوند.ولی اگر لکنت زبان کودک تبدیل به مسئله دائمی شود و حتی بدتر شود یا با حرکت بدن یا صورت همراه باشد ، باید حتما او را نزد گفتار درمان ببرید تا معاینه شود و بهتر است این معاینه تا قبل از ۳ سالگی انجام شود.
سلام دخترم منم لکنت داره و ۵ سالشه البته لکنت شدید نداره همه میگن وقتی بره مدرسه این مقدار لکنتش هم از بین میره آیا این موضوع درسته؟
معمولا وقتی کودکان وارد مدرسه می شوند و مهارت های ارتباطی آنها تقویت می شود، لکنت زبان آنها متوقف می شود.کودک مدرسه ای که هنوز لکنت دارد احتمالا کاملا به مشکل خود واقف است و از آن خجالت می کشد.دوستان و همکلاسی ها متوجه این مشکل کودک می شوند و ممکن است او را اذیت کنند.
اگر این اتفاق برای کودک افتاد، باید با معلم او مشورت کنید و حتی دوستان فرزندتان صحبت کنید.شاید بهتر باشد معلم فرزندتان از موقعیت های استرس زای برای او اجتناب کند تا گفتار درمانی فرزندتان به تدریج نتیجه هایش را نشان بدهد.
سلام چه موقع نیازه که وقتی کودکی لکنت داره اونو نزد پزشک ببریم؟
اگر فرزندتان ۵ ساله شده و هنوز مشکل گرفتگی زبان دارد، باید نزد پزشک بروید و احتمالا او گفتار درمانی را برای فرزندتان توصیه می کند.
در موارد زیر بهتر است با گفتار درمان مشورت کنید :
– وقتی تکرار کلمات یا جملات برای کودک سخت می شود.
– وقتی تکرار صداها وبخش ها بیشتر از ثبل می شود.
– وقتی کودک کلمات را بیشتر از قبل می کشد.
– وقتی صحبت کردن برای کودک بسیار سخت و محدود می شود.
– وقتی متوجه می شوید کشش بعضی بعضی از عضلات صورت بیشتر شده است.
– وقتی کشش صدا منجر به بالا رفتن گام صدا می شود.
– وقتی کودک سعی می کند از موقعیت هایی که نیاز به حرف زدن دارد اجتناب کند.
– وقتی کودک کلمه ای را از ترس لکنت زبان هوض می کند.
اگر بیش از ۶ ماه نگرانی شما در مورد لکنت زبان فرزندتان طول کشید.در بیشتر مدارس تست و درمان صحیح برای این وضعیت وجود دارد.
به نظر شما والدین تو این مواقع چه کاری می تونن انجام بدن؟
والدین باید برای کمک به فرزندشان گام های زیر را امتحان کنند :
– از فرزندشان نخواهند که کاملا درست و دقیق حرف بزند ، بگذارند حرف زدن برای او جالب و لذت بهش باشد.
– از وعده های غذایی خانوادگی به عنوان فرصتی برای گفتگو استفاده کنند ، از چیز هایی مانند رادیو و تلویزیون که حواسشان را پرت می کنند اجتناب کنند.
– انتقاد نکنند و دائما به تصحیح کلمات و جملات او نپردازند.
– وسط حرف فرزندشان نپرند و او را مجبور نکنند که حرفش را تمام کند.
– به او نگویند که قبل از حرف زدن فکر کند.
– فضای آرامش بخش را در منزل ایجاد کنند.
– تماس چشمی با فرزنشان را حفظ کنند.سعی نکنند جای دیگری را نگاه کنند و یا ناراحتی خود را نشان دهند.
– بگذارند خودش حرف بزند و جملات و افکارش را تا انتها بگوید.
– با او آرام آرام حرف بزنند و این کار به تمرین نیاز داردواینکه در آرام حرف زدن برای او نمونه و الگو باشند ، به رونی گفتار فرزندشان کمک خواهد کرد.
سلام دختر منم ۴ سالشه و دچار لکنت زبان است برای رفع مشکلش چطور اقدام کنیم؟
اولین قدم برای بهبود بخشیدن به این شرایط حفظ آرامشتان هست و عدم وارد نمودن استرس و اضطراب به فرزندتان.با اینکه علت دقیق لکنت زبان دقیقا مشخص نیست.اما اثبات شده عامل استرس بسیار در شکل گیری و تداوم این مشکل نقش دارد.اقدامات زیر را در پیش بگیرید و به گفتار درمان مراجعه کنید.اگر نشانه استرس و فشار روانی در کودکتان به هر علتی مشاهده می شود، میبایست موازی با گفتار درمانی با متخصص مشاوره کودک بازی درمانی را هم برای کاهش تنش روانی فرزندتان داشته باشید.از کمک به فرزندتان در گفتن کلمات خودداری کنید و هرگز جملات او را کامل نکنید.برای درمان لکنت زبان کودکان روش های بی شماری وجود دارد که هر یک بر دیدگاهی خاص تدوین شده اند ، از جمله روش های روانکاوی، گروه درمانی ، خود درمانی ، دارودرمانی ، شناخت درمانی و..
در برخی موارد درمان لکنت زبان نیاز به جلسات متعددی دارد که لازمه آن ایجاد ارتباط مناسب و موثر با کودک و والدینش است،به طور کلی هر چه کودک از نظر سنی بزرگتر باشد، برنامه درمانی طولانی تری نیاز دارد.
سلام
پسری دارم دو سال و سه ماهه.چند روزه لکنت زبان قبل دارد قبلش مثل بلبل صحبت می کرد گفتار درمانی بردمش گفتن بهش فشار نیارین تا یه ماه دیگه اگر بهتر نشد بیاریدش.تو رو خدا راهنماییمون کنید داریم از غصه میمیریم .کارمون شده فقط گریه .