با_خودزنی_کودکان_چگونه_برخورد_کنیم؟

علل خودزنی کودکان

خودزنی کودکان راهی برای کاهش فشار ناشی از افکار و احساسات ناراحت کننده باشد. رفتارهای خودآزارگرانه ی این دسته از کودکان دامنه ی وسیعی از جمله کشیدن موهایشان، به زمین انداختن خود، مشت کوبیدن به دیوار، به سر و صورت زدن و رفتارهای خطرناک تری مانند آسیب زدن به خود با اشیای مختلف را در بر می گیرد. برای بسیاری از جوانان، خودآزاری می تواند راهی برای کنار آمدن با احساسات دشوار یا رهایی از تنش باشد. درد جسمی آسیب رساندن به خود می‌تواند مانند یک انحراف از درد عاطفی باشد که با آن دست و پنجه نرم می‌کند.

خودزنی کودک

والدین و مراقبان با مشاهده این علائم احساس سردرگمی، عصبانیت و درماندگی می کنند، اما بسیاری نمی دانند از کجا شروع کنند. در صورت مشاهده خودزنی کودکان و نوجوانان این مقاله را از دست ندهید. علائم خودزنی در کودک و نوجوان عبارت است از:

  •  پوشیدن لباس های آستین بلند، به خصوص در تابستان
  • کبودی‌ها، بریدگی‌ها، سوختگی‌ها یا آثار گازگرفتگی بدون دلیل
  • لکه های خون روی لباس یا یافتن بافت های خونی در اتاق
  • گوشه گیری
  • اجتناب از دوستان و خانواده و حضور در خانه
  • احساس ناراحتی، عزت نفس پایین یا سرزنش کردن خود
  • فوران خشم یا رفتارهای پرخطر مانند نوشیدن یا مصرف مواد مخدر

هدف کودک از خود زنی چیست؟

در حقیقت هدف کودک از انجام این رفتارها تنها یک چیز است ” محقق کردن خواسته ی خود با توسل به زور و اجبار”. کودکانی که در سنین پایین با انجام رفتارهای خودآزارگرانه موفق به تحقق خواسته هایشان می شوند، در نوجوانی، جوانی و بزرگسالی نیز شیوه ی جدیدی را اتخاذ نخواهند کرد.

این افراد برای رسیدن به اهداف ریز و درشت خود، آسیب زدن به سلامتی شان را نشانه می گیرند و آمارها حاکی از تعداد زیاد اقدام به خودکشی در آن هاست.

علت خودزنی کودک

براساس تحقیقات، احساسات تجربه شده توسط کودکی که دست به خود زنی می زند تا حد زیادی با بزرگسالان یکی است.

نوع انسانی با قرار گرفتن در معرض ناکامی، احساس درد و رنج روانی زیادی را تجربه کرده و برای کاهش آن دست به رفتارهای خود آسیب رسان یا به عبارت دیگر خودزنی کودکان می شود. بنابراین ممکن است در همه ی کودکان نمونه هایی از آسیب زدن به خود را درسنین پایین مشاهده کنید.

نکته ی قابل توجه آن است که چرا این رفتارها در گروهی از کودکان ادامه دار می شود در حالیکه در گروهی دیگر به سرعت خاموش می شود؟

۱) عدم آگاهی کودکان

عدم آگاهی از شیوه های صحیح تحقق خواسته ها منجر به استفاده از روش های ناپخته ی ابرازگری هیجانی مانند خود زنی می شود.

در این موارد، لازم است شما به عنوان والدین، شیوه ی صحیح بیان خواسته ها را به فرزندتان آموزش دهید.

به عنوان مثال در وضعیتی خودتان را هم قد کودک قرار دهید و با آرامش و منطق به او بگویید که ” وقتی بچه ای داد می زند یا به خودش آسیب می زنه، من اصلا نمی فهمم اون چی میخواد. تنها راهش اینه که اون اشکاشو پاک کنه و چیزی که میخواد رو بهم بگه تا بتونیم با هم حرف بزنیم”.

خودزنی کودکان

۲) عدم اقتدار والدین 

اگر کودک بتواند با نشانه گرفتن سلامتی اش، شما را تحت تاثیر قرار دهد و از موضع اقتدار خارج کند، می توانید مطمین باشید که همیشه با استفاده از این قبل رفتارها دست به کنترل شما خواهد زد. بنابراین لازم است، مقتدرانه عمل کنید.

به این منظور، در مقابل رفتاهای خودآزارگرانه ی کودک، “واکنشی حاکی از بی توجهی” بسیار موثر است. در حقیت لازم است به رفتارهای این چنینی کودک بی توجهی کنید.

به عنوان مثال وقتی فرزندتان خودش را به در و دیوار می کوبد، فریاد می زند و به سرش مشت می کوبد، به آشپزخانه بروید و مشغول کاری شوید تا کودک آرام شود.

سپس به او بگویید که “وقتی خودت را می زنی، متوجه درخواستت نمی شوم. پس بهتر است آرام باشی و خواسته ات را مطرح کنی”.

۳) ناهماهنگی والدینی 

اگر در مقابل خواسته های فرزدتان، واکنش های متفاوتی نشان دهید، او سردرگم خواهد شد و برای رسیدن به خواسته اش، به سمت والد سهل گیرتر متمایل می شود.

پنین کودکانی معمولا والد مقتدر را به صورت فردی بی رحم و سنگدل ادراک می کنند  و با او ارتباط خوبی برقرار نمی کنند.

بنابراین در مقابل خواسته ی فرزندتان، هماهنگ عمل کنید و اجازه ندهید که او از ناهماهنگی رفتاری شما، استفاده ی سوء کند.

۴) روش های صحیح مقابله با ناکامی 

لازم است کودکان با استفاده از ابزارهای مناسبی مانند شعر و داستان نسبت به طبیعی بودن ناکامی آگاه شوند.

همه ی ما در دنیایی پر از ناکامی زندگی می کنیم و باور به اینکه ” من همیشه می بایست موفق شوم” ، بسیار مخرب است. به کودکان آموزش دهید که ممکن است همیشه، اوضاع مطابق میل ما پیش نرود و گاهی علی رغم تلاش مان، به موفقیت نرسیم.

اگر کودکان روش های صحیح مقابله با ناکامی را بیاموزند، با احتمال کمتری به بزرگسالان متوقع و افسرده تبدیل خواهند شد. آمارهای زیاد بزرگسالانی که با کوچک ترین ناکامی در مراسم خواستگاری، مصاحبه ی شغلی، بیکار ماندن و .. دست به خودکشی می زنند، ریشه در عدم آموزش موثر در زمینه ی ناکامی دارد.

می توانید از جملاتی مانند ” در طی این مدت دیدم که برای برنده شدن چه تلاشی کردی. تو باعث افتخاری!”  و یا ” بیا برای این کار تلاش مون رو بکنیم. حالا یا میشه یا نمیشه” استفاده کنید.

با این عبارات کودک می آموزد که فرایند انجام کار، مهم تر از نتیجه است و در صورت ناکامی، راحت تر با آن کنار خواهد آمد. اگر مهارت های ارتباطی درست را نمی دانید می توانید از مشاوران مرکز ستاره کمک بگیرید و به سرعت در کوتاه ترین زمان راه های ارتباطی موثر را یاد بگیرید.

۵. احساس آرامش

در هنگام خودزنی کودکان بسیاری از کودکان و نوجوانان احساس بیان می کنند که در هنگام بریده شدن یا آسیب رساندن به خود احساس آرامش دارند. برخی باور دارند که تسکین فقط نتیجه انحراف از احساس دردناک توسط درد شدید فیزیکی و منظره چشمگیر خون است. 

۶. اعتیاد

آسیب به خود سبب اعتیاد شخص به خودآزاری کودک می شود. به مرور فرد در هنگام ناراحتی، خشم و عصبانیت تنها با آسیب به خود آرام می شود و احساس می کند که برای رها شدن از درد باید به خود آسیب بزند.

درمان خودزنی کودک

اگر روی صحبت شما با کودکی است که برای مدت ها، با استفاده از شیوه ی خودزنی و خود آزاری کودک به اهداف خود رسیده، مساله کمی سخت تر می شود.

در حقیقت، فرزندتان در جلد کودکی لج باز فرورفته که با پافشاری بر لجبازی به همه ی خواسته های خود رسیده است. شما نیز سال هاست در جلد کودکی ترسان فرورفته اید که از ترس آسیب رساندن کودک به خود، خواسته های او را در اولین لحظه برآورده می کنید.

۱. به خواسته های او تن ندهید

وقتی فرزندتان در جلد “کودک لجباز” باقی می ماند، شما “کودک ترسان” نشوید. با خودتان تکرار کنید که ” قرار نیست در مقابل تهدیدهای او بترسم و خواسته اش را براورده کنم. من آرام و منطقی باقی می مانم و به خودزنی هایش توجه نخواهم کرد”.

اگر در میانه ی راه، جا بزنید و  با مشاهده ی اینکه فرزندتان سرش را به مبل می کوبد، دوباره به جلد ” کودک ترسان” فرو روید، موفق نخواهید شد. بنابراین صبور باشید و به بی توجهی ادامه دهید تا کودک از جلد کودک لجباز خارج شود و خواسته اش را بیان کند.

۲. دلسوزی را با والد گری موثر اشتباه نگیرید.

اگر فکر می کنید، والد خوب کسی است که از آسیب رسیدن به فرزندش جلوگیری می کند و خواسته های او را در دم اجابت می کند، سخت در اشتباهید. وظیفه ی شما به عنوان یک والد خوب آن است که به کودک تان روش صحیح بیان خواسته ها را بیاموزید نه اینکه مانند قول چراغ جادو عمل کنید و خواسته های او را در لحظه فراهم کنید.

خودزنی کودکان

۳. کودک نشوید و پا به پای فرزندتان فریاد نزنید.

قرار است شما به عنوان پدر و یا مادر، شیوه ی صحیح رفتار را به فرزندتان آموزش دهید. بنابراین اگر همپای کودک شروع به فریاد کشیدن، تهدید و خشم کنید، به نتیجه ای جز انفجار خشم در خانه نخواهید رسید.

۴. تشویق به جا را فراموش نکنید.

هر بار که کودک تان توانست بدون فریاد، جیغ و خودآزاری، خواسته ای را مطرح کند، او را تشویق کنید. ” آفرین به پسرم که اینقدر قشنگ در مورد چیزایی که می خواد حرف میزنه.” فرزندتان در ابتدای مسیر ابراز صحیح هیجانی نیاز به تشویق و تایید دارد تا بتواند رفتارهای مناسب را یاد بگیرد و درونی کند. بنابراین در این مسیر او را راهنمایی و تشویق کنید.

۵. تمرین مدیریت سالم احساسات

یکی از موثرترین راهبردها برای آموزش مهارت های جدید به کودکان این است که والدین این مهارت ها را به فرزندان خود نشان دهند. والدین باید مهارت های سالم و موثر مدیریت استرس و تحمل پریشانی را از زمان کودکی نشان دهند. کودکانی که راهبردهای مقابله ای سالم را یاد می گیرند از آن‌ها برای مدیریت مؤثر احساسات شدید استفاده می‌کنند.

۶. مشاوره

نوجوانان و کودکی که به خود آسیب می رسانند باید در اسرع وقت تحت ارزیابی روانپزشکی کامل قرار بگیرد تا وجود شرایط زمینه ای مانند افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی و سایر رفتارهای پرخطر ارزیابی شود. اگر افکار خودکشی و خودزنی کودکان مشاهده شد، حتما به روانشناس مراجعه کنید. ارزیابی اولیه بسیار مهم است و می تواند از تشدید آن جلوگیری کند. مرکز مشاوره ستاره ایرانیان در این خصوص می تواند به کودک شما کمک کند تا ریشه خودزنی کودکان را شناسایی کرده و آن را با کمک مشاور درمان کند. 

۷. ارتباط آزاد

یکی از مؤثرترین راهبردهای مدیریت خودزنی کودکان، ترویج ارتباط آزاد بین نوجوانان و والدین است. این امر مستلزم آن است که والدین دست از قضاوت بردارند. فکر کردن به اینکه والدین عصبانی، ناامید یا ناراحت خواهند شد، اغلب نوجوانان را مجبور می‌کند که اسرار خود را حفظ کنند، حتی زمانی که می‌دانند به کمک نیاز دارند به فرزند خود نشان دهید که آماده هستید به آن ها کمک کنید.

منبع: سایت کودک و نوجوان
6 پاسخ
  1. شایلین
    شایلین گفته:

    باسلام و وقت بخیر ،دختر من دو سالشه و گاها هم خودش رو میزنه هم خودش رو به زمین میکوبه و گریه میکنه و جیغ میزنه ،همه اینکار هارو همزمان انجام میده و مهتر اینکه نه خواستشو میگه نه چیزی میخواد مثلا شب گریه میکنه میخوام که بغلش کنم یا نوازشش کنم خودشو میزنه و میکوبه اینور و اونور واقعا موندم علتش چیه و چرا اینکار رو میکنه ممنون میشم راهنماییم کنید

    پاسخ
    • مشاور
      مشاور گفته:

      با سلام خدمت شما دوست عزیز
      چیزی که قابل مشاهده می باشد این مورد است که فرزند شما نسبت به موضوعاتی رضایت ندارد و این باعث می شود در این مورد نیاز است که در بازی مشکلات او شناسایی شود تا بتوانیم در این مورد به شما کمک کنیم.
      درمسیر می توانید با متخصصین کانون مشاوران ایران، مشاوره تلفنی/تخصصی داشته باشید
      ۰۲۱-۲۲۶۸۵۷۴۱

      پاسخ
  2. محمودی
    محمودی گفته:

    سلام. پسرم ۱۶ماهشه و از ۱۳ ماهگی شروع کرده به خودزنی. اوایل صورتشو میزد به بالشت یا مبل و از این کار لذت میبرد و میخندید شاید چون نرم بود.
    بعدا وقتی کار اشتباهی میکرد و من بهش با اخم نگاه میکنم یا میگم اوه اوه یا انگشتمو تکون میدم انگار خودشو تنبیه میکنه و محکم با کف دستش میکوبونه تو چشمش یا صورتش. ممکنه تو دسش چیزی باشه با همون میکوبونه. جدیدا سرشم به دیوار یا زمین میکوبونه.

    یک بار که خبر بدی شنیده بودم گریه کردم طفلی فکر کرد کار اشتباهی ازش سر زده چند دفعه خودشو زد.
    سعی میکنم بغلش کنم و بهش بگم کارش درست نیست و دردش میاد اما متوجه نمیشه.

    بعضی وقت ها هم که به خواسته اش نمیرسه خودشو میزنه.

    وقتی جلوی خود زنی شو میگیرم منو سعی میکنه من یا پدرشو بزنه

    حتی بچه فامیل جیغ میزنه همین کار و میکنه. یه دفعه خواب بود صدای جیغ نینی که تقریبا همسن و سال خودش بود رو شنید بلند شد یه خورده با خودش حرف زد و محکم زد تو سر و صورتش.

    میشه بگین چکار کنم؟

    پاسخ
    • مشاور
      مشاور گفته:

      سلام به شما دوست عزیز
      نگرانی شما برای فرزندتان قابل احترام می باشد خب همین که شما سعی کنید آرام باشید و مشکل کودکتان را با کمک متخصص دنبال کنید کمک زیادی می کند در هرصورت این مشکل رفتاری را بهتر است نادیده نگیرید و در همین شرایط سنی شرایط مراجعه به روان درمانگر کودک را اول برای خودتان و بعد فرزندتان ایجاد کنید . اطلاعات زیر به صورت کلی و برای آگاهی بیشتر شما بیان می شود و هیچ جنبه تشخیصی ندارد.
      رفتار خودزنی کودک می‌تواند به شیوه‌های مختلفی بروز یابد. به طور کلی انجام هرگونه عملی که منجر به آسیب مستقیم به بدن شود تحت عنوان خودزنی در نظر گرفته می‌شود و نوعی از اختلالات رفتاری محسوب می‌گردد. از جمله رایج‌ترین رفتارهای خودزنی در کودکان می‌توان به ضربه زدن به بدن، کتک زدن خود، کوبیدن سر یا بدن به زمین، کشیدن اجسام نوک تیز روی بدن، کشیدن موها، گازگرفتن خود، کندن پوست و سایر اعمال مشابه در نظر گرفت.
      خودزنی کودک می‌تواند ناشی از علل و عوامل مختلفی باشد. از جمله این عوامل می‌توان به دچار بودن به افسردگی دوران کودکی، ابتلا به اختلالات اضطرابی، استفاده از خودزنی برای جلب توجه یا عملی کردن خواسته‌های خویش و مشاهده خودزنی در افراد تاثیرگذار زندگی اشاره کرد پس پیدا کرد دلیل خودزنی و دلیل چرایی انتخاب این رفتار اهمیت زیادی دارد.
      کودک متوجه شده است که در مقابل خود زنی و جیغ و داد می توانند به خواسته خود دست پیدا کنند. بهتر است برای اینکه کودکتان این رفتار را ترک کند شیوه برخوردتان را تغییر بدهید. فرزندتان نیز بسیار سریع درخواهد یافت که روشش دیگر تاثیر گذار نیست و تغییر روش می دهد و قطعاً شما با پاسخ دادن به تغییراتش رفتار درست را در او شکل می دهید. یعنی زمانی به او توجه کنید که رفتار قابل قبولی دارد تا آن رفتار، تقویت و تکرار شود. والدین حتما باید به این گونه از کودکان محبت عاطفی جسمی مانند بغل کردن و بوسیدن نمایند چرا که این راهی برای نشان دادن ارزشمند بودن بدن برای کودک است و به هیچ عنوان از تنبیه بدنی او استفاده نکنید.
      درمسیر می توانید با متخصصین کانون مشاوران ایران، مشاوره تلفنی/تخصصی داشته باشید
      ۰۲۱-۸۸۴۲۲۴۹۵

      پاسخ
  3. nacim
    nacim گفته:

    سلام دختر من ۳ سالشه و الان یک هفته هست که یه لباس و میپوشه و به هیچ عنوان عوض نمیکنه اگه بخوام از تنش هم در بیارم شروع می‌کنه به زدن خودش در حدی که خونی و کبود میشه مجبور میشم تو خواب در بیارم بشورم دوباره بپوشه . نمی‌دونم چیکار کنم و اینکه حتما باید موهاش محکم بسته شده جوری که اصلا تکون نخوره تا موهاش بهم میریزم شروع می‌کنه به گریه و زدن

    پاسخ
    • مرکز تخصصی مشاوره کودک و نوجوان ستاره ایرانیان
      مرکز تخصصی مشاوره کودک و نوجوان ستاره ایرانیان گفته:

      سلام. رفتار دختر شما طبیعی است و بسیاری از کودکان در این سنین چنین رفتارهایی را نشان می‌دهند. در این سن، کودکان به دنبال استقلال و کنترل بر زندگی خود هستند و ممکن است این امر را در لباس پوشیدن و مدل موی خود نشان دهند.

      در اینجا چند نکته برای کمک به شما در مدیریت این رفتار آورده شده است:

      * **به کودک خود حق انتخاب بدهید.** به او دو یا سه گزینه برای لباس پوشیدن ارائه دهید و اجازه دهید خودش انتخاب کند. این به او کمک می‌کند تا احساس کنترل بیشتری داشته باشد.
      * **برای لباس پوشیدن به اندازه کافی وقت بگذارید.** عجله کردن تنها باعث افزایش مقاومت کودک می‌شود.
      * **از بازی و سرگرمی استفاده کنید.** به کودک خود کتاب بخوانید، آواز بخوانید یا با او بازی کنید تا حواسش پرت شود.
      * **اگر کودک شروع به مقاومت کرد، آرام بمانید.** عصبانیت یا پرخاشگری شما تنها اوضاع را بدتر می‌کند.
      * **از تنبیه یا پاداش اجتناب کنید.** تنبیه می‌تواند باعث شود کودک احساس کند که کنترل زندگی خود را از دست داده است. پاداش نیز ممکن است باعث شود کودک فکر کند که تنها زمانی می‌تواند لباس مورد علاقه خود را بپوشد که کاری را که شما می‌خواهید انجام دهد.

      در مورد دختر شما، به نظر می‌رسد که او به لباس خاصی علاقه زیادی دارد و ممکن است از تغییر آن احساس ناراحتی کند. شما می‌توانید سعی کنید لباس‌های مشابهی را پیدا کنید که بتواند آن‌ها را بپوشد. همچنین، می‌توانید با او در مورد احساساتش صحبت کنید و به او کمک کنید تا راه‌های سالمی برای بیان خود پیدا کند.

      در مورد مدل موی او، می‌توانید سعی کنید مدل موی دیگری را انتخاب کنید که برای او راحت‌تر باشد. همچنین، می‌توانید به او کمک کنید تا خودش موهایش را ببندد.

      اگر رفتار دختر شما همچنان ادامه داشت، می‌توانید با یک متخصص کودک مشورت کنید. او می‌تواند به شما کمک کند تا علت رفتار او را شناسایی کنید و راه‌های موثرتری برای مدیریت آن پیدا کنید.

      در اینجا چند نکته اضافی برای کمک به شما در این مورد آورده شده است:

      * **از لباس‌های راحت و راحت استفاده کنید.** لباس‌هایی که تنگ یا ناراحت‌کننده هستند می‌توانند باعث مقاومت کودک شوند.
      * **از لباس‌هایی با آستین و پاچه‌های راحت استفاده کنید.** لباس‌هایی که به راحتی پوشیده و درآورده می‌شوند می‌توانند باعث شوند که کودک کمتر مقاومت کند.
      * **از لباس‌هایی با طرح‌ها و رنگ‌های شاد استفاده کنید.** لباس‌هایی که کودک دوست دارد می‌توانند باعث شوند که او بیشتر تمایل داشته باشد آن‌ها را بپوشد.

      امیدوارم این نکات به شما کمک کند تا این رفتار دختر خود را مدیریت کنید.

      پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *