نکات تربیتی والدین یک جوان

نکات تربیتی برای والدین نوجوانان

در این مقاله با عنوان «تربیت نوجوان» مفهوم تربیت را برای زمینه های اصلی تربیتی شامل تربیت رفتاری، تربیت شناختی(هوش)، تربیت اجتماعی، تربیت هیجانی، تربیت جنسی به کار رفته است، و هدف آن است که بررسی اجمالی بر کلیه حوزه هایی که والدین می بایستی در تربیت کودک خود متوجه آن باشند را مرور کنیم. زیرا گاه والدین از تربیت در یک یا چند حوزه نام برده غفلت کرده اند و این مسئله بازتابی عمیق در  زندگی آینده کودک دارد. اکنون به بررسی اجمالی هر حوزه می پردازیم:

۱-تربیت رفتاری:

تربیت رفتاری بیش از هر حوزه ای دیگر برای والدین آشکار و روشن است زیرا همان بیرونی ترین رفتارهای کودک را در ارتباط با محیط و اطرافیان در بر می گیرد. طبق رویکرد رفتاری، چه رفتار خوب و چه رفتار بد هر دو آموخته می شوند و همچنین می توان رفتار را یادگیری زدایی کرد یعنی اگر رفتار غلط آموخته شده باشد می توان آن را یادگیری را از بین برد. بر اساس رویکرد رفتاری سه قانون بزرگ در تربیت رفتاری وجود دارد:

الف – رفتار خوب را پاداش بدهید

( این کار را بلافاصله و مکرر انجام دهید) مثلا اگر کوک شما اسباب بازی اش را حتی بر حسب علاقه از وسط پذیرایی جمع کرد او را مورد تحسین قرار دهید و بلافاصله بگویید:« چقدر کار خوبی کردی که اسباب بازی ات را  از وسط پذیرایی جمع کردی ، آفرین به کار  تو»

ب – ناخواسته رفتار بد را پاداش ندهید.

مثلا زمانی که کودک در خواست دارد تا یک ساعت بیشتر بیدار بماند والدین اجازه نمی دهند و کودک شروع می کند به جیغ و داد و گریه . اگر والدین اجازه بیدار ماندن بدهند، رفتار بد کودک را پاداش داده اند.

ج – برای برخی از رفتارهای بد، تنیبه یا محرومیت در نظر بگیرید

اگر کودک شما طبق قرار قبلی بین شما و او (قانون) معین شده است کفش هایش را در جاکفشی بگذارد اما این کار نکرده است می توانید از بستی بعداز ظهر محرومش کنید.

در اینجا قصد داریم چهار خطای والدین را که احتمال زیادی دارد در تربیت رفتاری دچارش   شوند را نام ببریم:

۱-والدین از پاداش دادن رفتار خوب غفلت می کنند و از خود می پرسند چرا رفتارهای خوب فرزندشان ادامه پیدا نکرد.

۲- والدین نا خواسته رفتار خوب را با تنبیه پاسخ می دهند این مهم است که توجه داشته باشید بی حوصلگی و خستگی و خلقیات شما نباید در نتیجه فعالیت های کودکتان ظاهر شود اگر امروز از سرکار آمده اید و خسته اید و دعوای بدی در سرکار داشتید و فرزندتان مثل همیشه اسباب بازی هایش را جمع کرده نباید بگویید:« وظیفه است هنر که نکردی».

۳- والدین ناخواسته رفتار بد را پاداش می دهند مانند مثال خواب کودک که گفته شد.

۴- والدین از تنبیه یا محرومیت کودک به دلیل رفتار بد غفلت می کنند که دلایل بسیاری وجود دارد یا خودشان حوصله اجرا ندارند یا عواقب را چنان بد انتخاب کرده اند که اجرای آن بیشتر به ضرر خودشان است. تصور کنید والدی را که به فرزندش گفته است که اگر اسباب بازی هایت را جمع نکنی همه را می ریزم دور و حالا این را اجرا نمی کند زیرا بیشتر به ضرر خود والد است .

۲- تربیت شناختی (هوش)

در حدود پنج سالگی اغلب کودکان مورد ارزیابی در حوزه هوش و شناخت قرار می گیرند این ارزیابی می تواند رسمی از طریق آزمونهای هوش یا غیر رسمی نظر مربی، معلم و … باشد؟، در اینجا ، مسئله ای که مطرح می شود این است که وظیفه والدین چیست؟ آیا باید کودک خود را در خانه آموزش داد؟ آنها را در کلاس های تقویتی ثبت نام کرد؟ برایشان معلم خصوصی گرفت؟

اگر شما هم در گروه والدین دلسوز هستید پس عمیقا برای فراهم آوردن خوشبختی و موفقیت فرزندتان خود را متعهد و مسئول می دانید و دوست دارید او را برای نخستین تجریه های تحصیلی اش یعنی سالهای اول دبستان آماده کنید و کار را بایستی خیلی زود تر از ورود فرزندتان به پیش دبستانی شروع کنید. قطعا آرزوی شما این است که او طلاحیت علمی بهترین فرصت های تحصیلی را که برایش فراهم می کنید بدست آورد. قابل درک است که در عین حال که چنین خواسته ای دارید، از طرف دیگر نمی خواهید فرزندتان را تحت فشار قرار دهید. این کار می تواند با اختصاص زمانی نه چندان زیاد، با صبر و حوصله شما به کاری بسیار لذت بخش برای شما و کودکتان مبدل گردد.

در گام اول باید بدانید که در مورد کودکان می بایستی بازی ها و زمانی را تدارک ببینید که بر توانایی هایی مانند: مهارتهای زبان، دانش و درک و مطلب، حافظه ، توانایی ریاضی، استدلال دیداری- فضایی، مهارتهای شناختی ، مهارتهای حرکتی ظریف، سرعت پردازش و کنترل توجه تا قبل از ورود کودک به دوره دبستان کار کنید هر چند که کلاس های آموزشی در این زمینه وجود دارد اما بهترین زمان در دست شما والدین است از حدود سه سالگی تا سالهای اولیه دبستان اگر هر روز فقط ده دقیقه بر هر مهارت گفته شده تمرین کنید چه زمان طولانی و موثری خواهد شد. برای هر مهارت نام برده شده مجموعه بازی و فعالیت وجود دارد که می توانید جستجو کنید زیرا مطالب زیادی است که در این مقاله نمی گنجد . تصور بر این است که بازی کردن، خانه سازی، انجام فعالیت های برانگیزاننده ،خواندن کتابهای مصور، انجام کارهای هنری، بازی های فیزیکی و ……. هر چه بیشتر بهتر، سرگرم کننده و آموزنده برای کودک است و شما والدین می توانید در این زمنیه موثر واقع شوید.

۳- تربیت هیجانی

آموزش هیجانات ، آموزشی را در بر می گیرد که نهایتا هوش هیجانی نامیده می شود. به توانایی فرد در شناختن احساساتش و درک تناسب هر احساس و موقعیت در خود و دیگران ،همچنین کنترل احساسات شخصی خود و دیگران و علاوه بر این استفاده از این توانایی ها در تصمیم گیری بهتر ، تفکر خلاقانه ، انگیزه دادن به خود و دیگران ، روابط بهتر با دیگران.

شما والدین هوشبهر یا IQ را در موفقیت آینده فرزندتان موثر می دانید حال آنکه در دنیای امروز با پیچیده شدن روابط اجتماعی یکی از فاکتورهای موفقیت مربوط به هوش هیجانی یا کنترل احساسات خود و چگونگی اثر گذاری بر دیگران است. بنابر این رشد هوش هیجانی کودکان می توانند نقش بزرگی نه تنها در رشد شخصیت آنها بلکه در رشد تحصیلی آنها نیز داشته باشد. پژوهش های انجام شده موفقیت را تا حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بر پایه هوش هیجانی پشتیبانی می کنند.

عده بسیاری از مربیان تعلیم و تربیت هوش هیجانی را مهره گمشده اطلاحات تعلیم و تربیت  آماده سازی کودکان برای موفقیت در زندگی و تحصیل می دانند. پژوهشگران معین کرده اند که از سن ۳ سالگی ظرفیت شناسایی و درک هیجانی های مانند غم، شادی، ترس از طریق اشاره های غیر کلامی مانند حالتهای بدن و صورت و آوا ایماها و لحن صدا برا ی کودک قابل درک است بنابراین وظیفه  والدین است که در شناسایی این احساسات توسط کودک، کودک را یاری دهند که الان در چنین موقعیتی تو چه احساسی داری؟ این رفتار یا گفتار تو باعث چه احساسی در بابا یا مامان بزرگ می شود؟ از کجا فهمیدی؟ و همچنین بر ابرازهای احساسات توسط کودک به دنیای پیرامونش می توانند تمرینات نمایشی فراهم کنند. استفاده از عروسکهای نمایشی قصه و کتاب داستان و ایفای حالتهای هیجانی هر یک از شخصیت های داستان و چگونگی برخورد با آن احساس می تواند الگوهای مفیدی برای کودک باشد.

۴-تربیت اجتماعی

تربیت کودک حوزه های متفاوتی دارد و یکی از حوزه های مهم که امروزه کم رنگ تر شده ، بعد اجتماعی است. هر چند بزرگسالان خود بسیار درگیر مسائل اجتماعی هستند اما به دلیل کم رنگ شدن روابط اجتماعی به خصوص در ارتباط با کودکان ، تقریبا کودکان تا سالهای دبستان ، از ارتباط های اجتماعی غنی محروم می مانند و لذا خودخواهی و عدم سازگاری با جمع در آنها آشکار می شود این حس در کودک پدید می آید که دیگران باید خواهان ارتباط با من باشند و هر چه من می گوییم آنها باید قبول کنند که این شوه تفکر کودک الگویی از روابط کودک با بزرگسالان است. پدر و مادر ، خاله، دایی و … اگر کودک کاری هم نکند به سراغش می روند و به او ابراز علاقه می کنند، کودک هر درخواستی داشته باشد مورد قبول آنها ست یا به طریقی دل او را نمی شکنند و لذا یک سیستم غلط از چگونگی شکل گیری ارتباط اجتماعی در ذهن کودک ایجاد می شود . منظور از ارتباط اجتماعی این است که کودک بتواند با افراد متفاوت تعامل موفقیت آمیزی داشته و با موقعیت های تازه اجتماعی سازگار شود.

در سالهای پیش از مدرسه، دو تا شش سالگی ، کودکان به تدریج از فردی غیر اجتماعی به فردی اجتماعی تبدیل می شوند یعنی از حالت انفرادی به حالت اجتماعی می گرایند. کودکان در این دوران ، از طریق همکاری و فعالیتهای گروهی ، برای زندگی اجتماعی در دبستان آماده می شوند. میزان حضور با سایر کودکان دیگر در این دوران تاثیر بسیاری در رشد اجتماعی آنها دارد. کودکانی که پیش از رفتن به کودکستان و دبستان زندگی گروهی داشته اند. در مدرسه یا کودکستان بیش از کودکان دیگر با همسالان خود ارتباط برقرار می کنند.

برای رسیدن به چنین هدفی وظایف مهمی بر عهده والدین است و باید موقعیتها و فرصت های اجتماعی در اختیار کودک قرار گیرد.

۵-تربیت جنسی

والدین در مورد تربیت در حوزه رفتاری و شناختی(هوش) عموما اطلاعات دارند و اقدام هم می کنند زیرا لزوم آن را در زندگی کودک به خوبی درک می کنند در مورد تربیت در حوزه های هیجانی و اجتماعی گاه اطلاعات لازم را ندارند اما تربیت جنسی از جمله تربیتی که حتی گاه والدین در مورد آن مقاومت دارند یا به دلیل شرم و حیای افراطی به سراغش نمی روند یا آن را وظیفه مدارس می دانند و سالهای پیش از دبستان را از دست می دهند آن دسته از والدین که تمایل دارند وارد تربیت جنسی شوند گاه توانایی ها و آگاهی لازم را ندارند.

در حدود سالهای ۳ تا ۵ سالگی است که کودکان مسئله جنسیت را مورد کنجکاوی قرار می دهند و از همان سالها ست که شما والدین فرصت آن را دارید تا با کودکان در مورد این مسائل  صحبت کنید. حالا وقت دارید فضای صحبت  درباره این مسئله را با کودکان به وجود آورید در سالهای نه چندان دور کودک شما نوجوان می شود و سرآغاز بلوغ جنسی و ارتباط با جنس مخالف است اگر خواهان فرزندی هستید که در آینده درباره راز و رمزش با جنس مخالف با شما گفتگو کند امروز که کودک است بایستی پایه های اعتماد دو طرفه در باره این مسائل را بنیان بگذارید. والدین باید آگاه باشند که محیط خانواده و فضای حاکم بر آن اولین و بادوام ترین عامل در تربیت جنسی کودک می باشد. در ابتدای راه والدین باید مواظب باشند که احاس شرم و گناه را درباره مسائل جنسی به کودک منتقل نکنند این مسئله در حدود سن ۳ سالگی با آداب پوشاندن آلت تناسلی به کودک شروع می شود و پس از آن نیز باید به سوالات و کنجکاوی های کودک خود با توجه به اصل آموزش گام به گام یعنی پاسخدهی با توجه به توان درک و فهم کودک جلو روند.

اکنون بررسی پنج حوزه تربیتی را به اتمام رسانده ایم، هدف آن بوده است تا شما والدین عزیز بدانید در ارتباط با فرزند دلبندتان ، درصورتی تربیتی کامل خواهید داشت که در پنج حوزه نام برده تلاش های خود را در تربیت فرزندتان انجام دهید، تمرکز بیش از حد به یک حوزه و غفلت از سایر حوزه ها ، عدم تعادل در شخصیت کودک ایجاد می کند و ضعفهایی را در بزرگسالی نمایان می سازد. مطمئنا شما به دنبال فرزندی نیستید که تحصیلات بالا دارد ولی ارتباط اجتماعی ضعیفی دارد یا قادر به برقراری رابطه جنسی سالم نمی باشد. لذا این مقاله گامی کوچک در جهت آگاه سازی شما والدین عزیز می باشد.

منبع:فارس پاتوق

24 پاسخ
« دیدگاه های قدیمی تر
  1. مرحمت
    مرحمت گفته:

    چقدر خوبه که شما به فکر خواهرتون هستین به نظر من نه برخورد تند باهاش داشته باشید.و نه خیلی زود تغییر رفتار بدید و بخواید مهربون بازی دربیارید چون رفتارتون خیلی مصنوعی میشه.آروم اروم بهش نزدیک بشید .اگه میتونید در طول هفته چند بار با هم بیرون برید.و اگه دختر و پسری رو دید در مورد این مسائل باهاش صحبت کنید و از عواقب این رابطه ها براش بگید.براش کتابی در این رابطه خرید .نشست هایی کوچیک و صمیمی خانوادگی تشکیل بدید که بتونه مشکلی اگه داره بگه.خلاصش کنم نه تند برخورد کنید نه یه دفه خیلی خوب بشید.خواهر حرف همو بهتر گوش میدن.به عنوان درد و دل کردن یکی دو تا از رازهای زندگیتون که میدونید مشکلی ایجاد نمیکنه براش بگید.که ایشون هم به شما اعماد کنه و پیش شما حرف بزنه.

    پاسخ
  2. آرزو
    آرزو گفته:

    سلام شما رو به قرآن قسم می دم به من کمک کنید یه دختر ۱۲ ساله دارم همش استرس داره از صبح که می خواد بره مدرسه گریه می کنه تا ظهر که از مدرسه میاد تا وقتی که داره درس می نویسه ، یا زمانی که در اوج شادیه یهو گریه ش می گیره یعنی اعصاب من رو به هم ریخته دیونه شدم تو رو خدا منو راهنمایی کنید الان که دارم اینها رو می نویسم انقدر عصبانی هستم که حد نداره به خاطر اینکه اومد به من گفت من استرس شدید دارم و زد زیر گریه ، بعد از اینکه کلی باهاش صحبت کردم می گه خانممون می خواد دوشنبه ازمون درس بپرسه با اینکه درسش هم خیلی خوبه ، خواهش می کنم ، تمنا دارم یه راه حل به من ارائه بدید

    پاسخ
    • روانشناس کودک
      روانشناس کودک گفته:

      سلام آرزو جان. این علائم دقیقا نشون می دن دخترت استرس شدید داره و این استرس حتما ناشی از رفتار معلم یا مدرسه هم هست. کاری که می تونم بگم به نفعشه انجام بدی اینه که تمرین تنفس عمیق یا آرمش رو باهاش کار کنی و ورزش کردن رو انجام بدی. باید خوابش هم تنظیم بشه.
      بعلاوه باید روی اعتماد به نفسش هم کار کنی تا بهتر بشه. بهت توصیه می کنم اگر مشاور نمی تونی بیای مشاوره انلاین رو استفاده کن با تلگرام. اونجا بیشتر می تونیم کمک کنیم.

      پاسخ
  3. mitra
    mitra گفته:

    با سلام من ۱۵ ساله هستم و مادری سختگیر دارم که میخواد من مثل دختر خاله هام باشم و حاضر جواب و جسور باشم.ولی من هر کاری میکنم نمیتونم مثل اونا باشم و الان به جای اینکه بهتر شده باشم گوشه گیر و بی انگیزه شدم.کمکم کنید چکار کنم؟

    پاسخ
    • روانشناس کودک
      روانشناس کودک گفته:

      با سلام. پنج انگشت دست یکی نیستن و همین طور هم ادما… مادرت نباید انتظار داشته باشه که تو مثل بقیه باشی و تو هم نباید فکر کنی چون نمی تونی مثل اونا باشی چیزی کم داری و …. باید روی اعتماد به نفست کار کنی.. مثلا ببین از چه چیزی لذت می بری اون کارو انجام بده. یا اینکه روی تواناییهات تمرکز کن و سعی اون ها رو تقویت کنی. از مقایسه خودت دست بردار.

      پاسخ
  4. الین
    الین گفته:

    سلام دختر ۱۸ ساله ای دارم که اهل درس خوندن نیست نمره های خوبی نداره و بهش شک دارم که با پسری دوست شده البته با رفتاراش متوجه این موضوع شدم نمیدونم چطوری برخورد کم که بدتر نشه؟

    پاسخ
    • روانشناس کودک
      روانشناس کودک گفته:

      با سلام. باید سعی کنید نقش حمایتی داشته باشید. اگر سخت گیری کنید و محدودیت ها را افزایش دهید رفتار فرزندتون بدتر میشه و ممکنه به مخفی کاری ادامه بده. هم چنین با این کار بیشتر به ارتباطش پناه می بره. معمولا نوجوانان مخصوصا دخترها زمانی که درگیر یک ارتباط هستی انرژی روانی زیادی رو صرف ارتباط می کنند و در نتیجه ممکنه احساس بی حوصلگی و علاقه کمتری رو نشون بدن. به همین دلیل بهتره که به بچه ها کمک کرد این احساس ها تعدیل بشن.

      پاسخ
  5. shima
    shima گفته:

    با سلام.من دارای یک دختر ۲۱ و پسری ۲۴ ساله هستم.و نسبت به برخورد با فرزندانم مشکل دارم هر دو با هم خیلی صمیمی هستند و من احساس نگرانی دارم البته دوست دارم با هم همیشه خوب و با هم متحد باشند اما در این سن احساس نگرانی دارم نسبت به پوشش لباس دخترم مرا راهنمایی کنید.ممنون

    پاسخ
  6. روانشناس کودک
    روانشناس کودک گفته:

    با سلام. منظورتون رو درست متوجه نشدم، یعنی نسبت به صمیمی بودن انها احساس نگرانی دارید؟؟؟ در مورد پوشش هم یکی از دغدغه های اصلی والدین هست و انچه از بچه ها انتظار دارند خیلی با پوشش واقعی انها متفاوت است. البته باید دید که این تفاوت در مورد شما چقدر است. اگر ممکنه بیشتر توضیح بدید.

    پاسخ
  7. arezoo
    arezoo گفته:

    سلام مادری هستم که دو فرزند ۱۴ و ۱۹ ساله دارم.ارتباط بین پسر هایم اصلا خوب نیست و دایم با هم سر جنگ دارند.پسر اولم الگوی مناسبی برای برادرش نیست و پدرشان نیز در این میان کمکی نمی کند و نقشی ایفا نمیکنند و دایما به دعوای این دو دامن میزند.همه کارهای بد که پسر اولم انجام داده دومی هم با توجه به سنش انجام میدهد.
    در این میان پدرشان هم هیچ کمکی برای حل این موضوع نمی کند و دائما با تکرارحرفهای برادر بزرگتر موجب رنجش خاطر پسر دوم می شود.من باید چه کنم؟ راهی برای سرگرم کردن این جوان وجود دارد؟
    راهی برای ایجاد ارتباط بهتر بین این سه نفر هست؟

    پاسخ
    • روانشناس کودک
      روانشناس کودک گفته:

      با سلام. وقتی اختلافی بین بچه ها وجود دارد باید از سوی والدین دخالتی صورت نگیرد. هر بار هم که از شما کمک خواستند همیشه به انها بگویید این اختلاف بین شماست و خودتان باید حل کنید. هر گز هرگز قضاوتی نکنید و چیزی نگویید چون ناخواسته ممکن است از یکی دفاع کنید و دیگری عصبانی شود و این مسئله اختلاف انها را بیشتر می کند.

      پاسخ
  8. همیار
    همیار گفته:

    سلام دوست عزیزم
    یه چیزی که من در مورد پسران جوان می دونم اینه که عاشق تعرف و تمجید هستند.بهتره عوض اینکه با پسر اولتون به خاطر کارهای بدش برخورد کنید.بشینید و باهاش مادر و پسری صحبت کنید و علاوه بر اینکه کلی هندونه زیر بغلش میزارید که پسر بزرگه و الگو برادرش به خاطر اینکه خوای برادرش رو داره و کمکش می کنه که کار خطایی انجام نده تشویقش کنید و بهش بگید که نماینده شما تو خونه هست.با پسر دومتون هم بشینید صحبت کنید و در آغوش بگیریدش و بهش بگید که چقدر دوستش دارید و چقدر می خواید که رابطه اون و برادرش خوب باشه تا بتونید به جفتشون افتخار کنید .امیدوارم که مشکلتون حل بشه.

    پاسخ
« دیدگاه های قدیمی تر

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *